(ook: Verbond der Edelen), in de voorgeschiedenis van de → Tachtigjarige Oorlog het verbond van de lagere adel, vooral uit de Zuidelijke Nederlanden (nov. 1565, Brussel); breidde zich spoedig uit over het noorden, m.n. in Holland, en bevatte naast een aantal katholieke ook calvinistische edelen. Leiders waren o.a.: Jan van → Marnix, heer van Toulouse, Hendrik en Lancelot van → Brederode, en Nicolaas de Hames. → Willem van Oranje stond ermee in verbinding via zijn broer → Lodewijk van Nassau.
Naast vrees voor invoering van de Spaanse inquisitie en afkeer van strenge godsdienstplakkaten, speelde voor de adel het streven naar het behoud van de eigen positie een rol; vele edelen waren verarmd en door de opkomst van ambtenaren als uitvoerders van het bestuur van hun invloed beroofd. In 1566 bood het Compromis twee smeekschriften aan, maar de → beeldenstorm (aug. 1566) dreef de adel tot het zgn. Akkoord met Margaretha van Parma. Hierbij stond Margaretha de openbare preek toe, waar deze tot dan toe had plaatsgevonden. Het Compromis werd daarop ontbonden, waardoor de opstand zonder leiding kwam. Een overgebleven groep, het Compromis van Breda (→ Compromis van Breda), bood febr. 1567 zonder succes een derde smeekschrift aan. Uitgeweken edelen verbonden zich in Duitsland tot een nieuw Compromis. → Sonoy.LITT. J.W.te Water, Hist. van het verbond en de smeekschriften der Ned. edelen 1564-67 (4 dln. 1776-96); R.Fruin, Het voorspel van de Tachtigjarige Oorlog (Verspr. Geschr. I, 1900).
