In weerwil van de samenkomst te Erfurt (1808) lussche» de keizers van Rusland en Frankrijk, werd reeds in 1809 eene verkoeling tusschen die twee vorsten merkbaar; daarop volgde de inlijving van Holland, een gedeelte van Berg en Westfalen, de steden Breinen, Hamburg en Lubeck, waardoor Frankrijk zijne grenzen verplaatste tot aan de Oostzee, en waardoor Rusland zich in menig opzicht gekrenkt voelde; toen Rusland zich daarop onttrok aan het Continentaal systeem van Napoleon, besloot deze tot den oorlog : 24 Juni 1812 trok Napoleon met eene armee van 590,000 man de Njernen over; na de bloedige wddslagen hij Smolensk, bij Borodino en aan de Aioskwa, rukte hij Moskou binnen (14 Scpt.); door den verschrikkelijken brand aldaar (zie MOSKOU), door ontberingen van allerlei aard, en door het strenge jaargetijde, werd Napoleon genoodzaakt tot den terugtocht, die hij den overtocht van de Berejftua (zie dat art.) oversloeg tot eene ware vlucht; 6 Dec. 1812 naar Parijs snellende, verliet Napoleon zijne armee, dat wil zeggen het treurige overschot daarvan, dat 1 4 Dec. de Njemcn overtrok op den terugtocht. De duitsche bondgenooten van Napoleon maakten van deze ontzettende ramp, die Frankrijk trof, gebruik, om het juk der fransche overheersching af te schudden; 27 Febr. 1813 sloot Pruisen een verbond met Rusland, en vérklaarde 16 Maart aan Frankrijk den oorlog.
Met een nieuw leger rukte Napoleon op den verbondenen vijand aan, won de veldslagen bij Grossgörschen (2 Mei) en Bautzen (2Ó en 21 Mei), waarop de wapenstilstand van Poischwitz gesloten werd, die van 4 Juni tot 16 Aug. duurde. Zweden en Oostenrijk sloten zich aan Pruisen en Rusland aan, Engeland verbond zich tot het verstrekken van subsidiën, en 17 Aug. opende Blucher de vijandelijkheden. Het krijgsgeluk had de fransche vanen verlaten: de eene slag voor en de andere na werd door de Franschen verloren, de volkercn-slag bij Leipzig (zie LEIPZIG) noodzaakte hen tot den terugtocht, waar zij door de Geallieerden op den voet werden vervolgd tot in hun eigen land, waar door Napoleon de gevechten bij Bar-sur-Aubc (24 Jan. 1814) en bij La Rotbière (1 Febr.) verloren, daarna wel is waar weder eenige overwinningen bevochten werden; doch de veldslag van Parijs (50 Maart) besliste over Napoleons lot: 4 April deed hij gedwongen afstand van den troon, en 20 April 1814 vertrok hij naar Elbajdoch reeds 1 Maart 1813 landde hij weder in Frankrijk, betrad 20 Maart weer de Tnileriön, maakte zich met leeuwenmoed gereed tot den reuzenstrijd, waartoe geheel Europa zich tegen hem verbond, versloeg Blucher bij Ligny 16 Juni, doch leed 2 dagen later eene totale nederlaag, waardoor hij zijn spel reddeloos vertoren zag; 22 Juni deed hij andermaal afstand van den troon 7 Juli rukten dé Geallieerden weder Parijs binnen, 9 Juli beklom andermaal (.odewijk XVIII den franschen troon, en de tweede vrede van Parijs (20 Nov. 1815) was het einde van den R.-D. 0.
