oorspronkelijk drinkhuizen, taveernen, herbergen en later de koffiehuizen, vele nog voorzien van oude typische benamingen.
Ontstaan in de 10e en 11e eeuw. Langzaam maar zeker ontstonden de huizen, waar de mensen zich ,,voor geld komen warmen, uitspannen en drinken”. In de 13e eeuw werden taveernen opgericht, waar ..mannen en vrouwen niet altoos afghesondert maer dikwijls dooreen” kwamen.
Bekende namen zijn: de Zwaan (Swaen) o.m. te vinden in Oirschot, Oisterwijk, Heeze, Son, Veldhoven. Deurne, Rijsbergen, Dussen, Haaren. Eindhoven, Heeswijk. Hilvarenbeek en Etten; de Gouden Zwaan in Tilburg, De Drie Zwaantjes in Schijndel en Sint-Michielsgestel. Bekende namen zijn ook de leeuwen: de Gouden Leeuw (de Brabantse) in Bergen op Zoom, Oisterwijk, Son. Heeze, Veghel, Heusden, Terheijden, Gemert, Goirle en Sint-Oedenrode. De Rode Leeuw (Wapenbeeld van Holland) in ’s-Hertogenbosch, de Zwarte Leeuw in Helvoirt; de Leeuw in Veldhoven en ’t Leeuwke in Sint-Oedenrode.
Café’s met de naam De Kroon zijn te vinden in Breda. Kaatsheuvel, Veghel en een Gouden Kroon in Vught.
Het Vergulde Hert in Boxtel, het Dorstige Hert in Tilburg, In ’t Hert in Handel; de Engel in Tilburg en Baarle-Nassau, Engelen en Vught; de Koppelpaarden in Dussen en Oosterhout; het Witte Paard(je) in Eindhoven en Tilburg; Silveren Seepaert te Eindhoven; de Roskam in Tilburg en Zundert;
D’n Hertog en de Jonge Hertog in Oisterwijk; de Keizerin Helvoirt; Keizershof in Chaam. De Prins in Oisterwijk en Ossendrecht. de Keurvorst van de Phaltz in Ravenstein;
De Lindeboom, Tilburg, Schijndel en Waalwijk. De Linde in Goirle, Lierop, de Drie Linden in Drunen en Rosmalen, de Vier Linden in Leende. De Posthoorn in Dongen en Oisterwijk; de Kers in Oerle, de Gouden Laars in Loon op Zand, in de Vergulden Hoet in Elshout: het Oude Bijltje in Vught, de Valk in Reusel; de Ster in Nieuwkuyk en In ’t Paradijs in ’s-Hertogenbosch; het Tolhuis in Vught, het Veerhuis in Ravenstein en Oeffelt; de Barrière in Deurne, Best, Veghel en Geldrop.
De Beurs in Boxtel, Helmond en Sint-Oedenrode; de Korenbeurs in Tilburg, Oss en Made; de Looiersbeurs in Tilburg;
Hof van Brabant in Acht en Oisterwijk; Hof van Holland in Maarheeze en Goirle; Wapen van Nassau in Breda en Rucphen; Wapen van Heusden, Wapen van Geldrop; Wapen van Bladel. Wapen van Eersel, Wapen van Vught, Wapen van Tilburg in de genoemde plaatsen; De Stad Oss in ‘s-Hertogenbosch, de Stad Rotterdam in Eindhoven, de Stad van Gerwen in Nuenen; Drente in Oss, Breda’s Welvaren in Moergestel; Rotterdam in Tilburg, Limburgia in Tilburg en Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Son, Poort van Kleef in Eindhoven en Roosendaal; In de Congo te Nieuw-Vossemeer; de Arend in Breda, de Valk in Reusel; de Wildeman in Tilburg, de Rode Haan in Tilburg en het Zwarte Schaap in Vlijmen.
Later kwamen er ook diverse „koffiehuizen” en café’s, die naar ligging Kerkzicht, Havenzicht, d’n Heuvel - of naar de kastelein werden genoemd, terwijl ook namen uit vreemde talen werden ingevoerd.
Noord-Brabant telt anno 1983: 2631 cafés-bar; circa twintig procent van het landelijk totaal; meer dan welke andere provincie. Daarnaast zijn er nog 33 hotels met café-accomodatie en 174 hotel-café-restaurants, alsmede 15 hotelrestaurants.
Bron: A. v. Oirschot: Het Land van de Brabanders. 1975.
