Systeem waarbij gerechtelijke functies rouleren over bepaalde boerderijen (rechtvoerende staten) in vaste volgorde. Deze R. is in de
M.E. alleen in Franekeradeel, Baarderadeel en Utingeradeel bewijsbaar, en stond althans in de laatste grietenij min of meer o.l.v. de geestelijkheid. Volgens overlevering dateert de R. van kort na 1400, mogelijk van nog eerder. Van belang is in dezen de Ordinantie van Tjalling Roedmersma met bijbehorend register van de R. van Franekeradeel (1406-38). Hieruit blijkt dat in elk fiarndel twee rechters zijn, terwijl één van deze acht grietman is. Niet alle boerderijen blijken bij de
R. betrokken, terwijl de kring der boerderijen waarop het grietmanschap valt weer kleiner is. Van een R. met de zon om, ook wel zonnerecht genoemd, blijkt niets; volgorde O.-Z.-W.-N. Zo iets heeft men menen te vinden bij de volgorde der stemgerechtigde plaatsen in het stemkohier van 1640, hoewel dit van meer dan een zijde bestreden is. R. zonder verband met boerderijen noemt men ambulatoire ambten.
Zie: G. Overdiep en J. C. Tjessinga, De R. van Franekeradeel 1406-38 (1950); B. xv (1953), 65-71, 152-159; B. xvi (1954), 53-59 244-253; B. xvii (1955), 177-187; B. XVIII (1956), 174-183.
