Witte wijnen. West-Duitsland
Het gebied van de Moezel-Saar-Ruwer, dat zich uitstrekt langs de lieflijke hellingen van de Moezel, is een van de 11 Duitse wijnbouwgebieden die kwaliteitswijnen voortbrengen (bestimmten Anbaugebieté). De wijngaarden beslaan er een oppervlakte van 13 000 ha. De streek is op dit moment verdeeld in 5 Bereiche of sub-districten die ongeveer overeenkomen met de van vóór de uitvaardiging van de wijnwetten in 1971 bestaande indeling. Het Bereich Obermosel is weliswaar het minst belangrijk maar omvat de wijngaarden in de omgeving van Nittel, Wellen, Igel en Wincheringen. Het Bereich Moseltor ligt hier ten zuiden van. Het Bereich Saar-Ruwer omvat de dalen langs de Saar en de Ruwer alsmede de wijngaarden die op de zuidoostelijke oever van de Moezel, rond Trier liggen. Het Bereich Bernkastel dankt zijn naam aan de beroemde agglomeratie die indertijd bekend was onder de naam Midden-Moezel; het Bereich Zeil ligt tussen de stad Koblenz en de zone van Bernkastel aan de samenloop van de Rijn en de Moezel, en het omvat het dal van de Bovenmoezel.
De Moezel wordt in Frankrijk, waar hij ontspringt, Moselle genoemd.
De Moezel-Bereiche
Het geheim van de Moezelwijnen kan in 2 woorden worden verklaard: leisteen en Riesling. Alsof ze samen een toverformule vormen is hun produktie dermate gevarieerd dat de ene wijn net weer iets anders is dan de andere, al hebben ze allemaal dat fijne, onvergelijkelijk lichte bouquet dat de naam Moezel draagt en niet te imiteren valt.
In de prehistorie werd het hele gebied waar de Moezel doorheen stroomt, van de Franse Vogezen tot aan zijn samenloop met de Rijn, bedekt door de Devonische Zee. Toen deze verdween, versteenden haar flora en fauna tot een soort leisteen die de Duitsers Schiefer noemen.
Als het ware gevangen tussen de 2 muren van leisteen diepte de Moezel zijn bedding steeds verder uit. Het is niet bekend of er vóór de komst van de Romeinen al wijnstokken op zijn oevers groeiden, maar de Moezel lag in die tijd al zo diep dat de wind er geen vat meer op kon hebben. Bovendien telt de rivier talloze bochten, waardoor de hoge oevers eveneens tegen de wind worden beschermd. De brede rivier in het smalle dal heeft een matigende invloed op de atmosfeer en weerkaatst het zonlicht. De leisteen zelf is door de erosie van het water langzaam teruggedrongen, en als gevolg daarvan zijn de oevers nu zo uitgesleten en steil. Waar de wijnstokken zijn geworteld houdt de waterloop vocht en warmte vast en weerkaatst dat weer tegen de hoge oevers op.
En dit is dan ook weer een van de geheimen van de Moezel, dat verklaart waarom men in deze wijnstreek, de noordelijkste ter wereld, zonder onderbreking al 2000 jaar wijn maakt. Maar terwijl de heuvelkammen en zelfs het hele omliggende land al in de greep van de winter verkeren, bereikt de vorst het dal niet voor eind november.
De mensen die zich in hun duizelingwekkend steile wijngaarden zo blijven afbeulen zijn van heel verschillende afkomst: zelfs nu nog kan men types tegenkomen die zo Keltisch of Romeins
lijken en zó van een oude munt lijken te zijn afgestapt. Doordat ze zo geïsoleerd leven hebben ze hun voorzichtige, vrome en hardwerkende karakter behouden en wijden ze hun leven al eeuwenlang aan een ongelooflijk zware taak: het kweken van de wijnstok op een adelaarsnest en het naar beneden brengen van de druiven langs bijna loodrechte paden.
De wijnboeren van de Moezel kunnen u gemakkelijk uitleggen waarom er op deze steile hellingen onmogelijk met machines of trekdieren kan worden gewerkt en waarom het hele karwei neerkomt op de mens, die alles op zijn rug naar boven of naar beneden moet sjouwen. Toch neemt de mechanisering van jaar tot jaar toe; aarde, mest, flessen met insecticide en zelfs ploegscharen kunnen tegenwoordig naar boven worden gehesen met kabels die rond trommelvormige haspels worden gerold. De arbeiders worden ook vaak met kabelliften van en naar hun werk vervoerd.
Het woord leisteen heeft een magische klank bij de Moezelwijnen. De namen van de wijngaarden eindigen dan ook dikwijls op ‘lay’ of ‘ley’. Het beste district loopt van Trier en omgeving tot iets ten zuiden van Zeil. Dit is wat men de Midden-Moezel noemt. De kwaliteit van de wijnen is te danken aan het feit dat de leisteen net in de juiste mate verbrokkelt, zó dat er altijd een laag grond overblijft die dik genoeg is om te worden bebouwd. De grond raakt dus niet uitgeput.
Stroomafwaarts van Zeil is de leisteen harder, te hard zelfs om de wijnstok er tot volle bloei te laten komen. In de Boven-Moezel is de grond daarentegen kalkachtig, en de wijnen die ervandaan komen zijn minder goed. Deze factor zou eigenlijk alleen al voldoende bewijs moeten zijn voor de stelling dat de grote klasse van de Moezelwijnen het resultaat is van de unieke combinatie van Riesling en leisteen.
Men heeft langs de Moezel niet altijd Riesling gekweekt. De Romeinen plantten er de Vitis elvenea, een wijnstok die lijkt op de Elbling en die ook nu nog de eenvoudige wijnen van de Boven-Moezel levert. Waarschijnlijk debuteerde de Riesling als een druivesoort voor rode wijn, maar het kweken van rode wijndruiven is in het Moezel-gebied tegenwoordig bij de wet verboden. Toch verloochent de Riesling zijn oorspronkelijke karakter niet door zo nu en dan rode wijndruiven te produceren. In de 15de en de 16de eeuw werden in de Moezel witte Bourgogne-druiven gekweekt. De Riesling verscheen pas in de 17de eeuw op het toneel, maar deed er een hele tijd over om terrein te winnen; de prins-bisschop Clemens Wencesclaus van Trier stelde het kweken van dit ras immers pas in 1787 verplicht.
Niet alles kan echter door de Riesling worden verklaard, met name niet de kwaliteitsverschillen tussen de diverse percelen omdat de hele streek, met uitzondering van de Boven-Moezel, met dit druiveras is beplant. Ook de ligging van de wijnstokken is van veel belang.
Na de Rheinpfalz en Rheinhessen is de Moezel het derde wijnbouwgebied van Duitsland, en ook die waar de Riesling veruit de overhand heeft. Hier en daar wordt wel geëxperimenteerd met snel rijpende soorten en met de Müller-Thurgau (kruising tussen de Riesling en de Sylvaner) die in de meeste Duitse wijnbouwgebieden aan terrein wint, maar op de steile, droge leisteenhellingen vol stenen niet goed schijnt te gedijen.
De grote verscheidenheid aan wijnen, waardoor het drinken van Moezelwijnen zo’n genot is, is het gevolg van de ligging van de wijnstok op de zon en van de rivieroever waarop hij staat. En aangezien de aard van de leisteen de rivierbedding heeft gevormd komen we hier terug op de eerste factor: de bodem.
De bewoners van de Moezel kunnen u er in hun houten Weinstuben langs de oevers van de rivier heel interessante verhalen over vertellen. Daarbij spreiden ze over de tafel een kaart uit waarop ze met hun vinger de loop van de rivier volgen en bij elke bocht stilhouden. Op alle plaatsen waar de Moezel zich met de hardste laag geconfronteerd zag moest hij afbuigen, waarbij hij wel een stuk van de oever waar hij zich aan stootte, met zich meesleurde. Het gevolg hiervan is dat de oever in de binnenbocht zeer steil is, met maar een dun laagje grond die kan worden beplant, terwijl de buitenbocht altijd bestaat uit betrekkelijk lage, vooruitstekende delen die door het water afbrokkelen en waarop tijdens de hoogste waterstand slib wordt afgezet. Aan de ene kant is dit slib zeer geschikt voor wijnstokken die een makkelijke, volle wijn leveren, maar aan de andere kant produceren de wijnstokken, zoals altijd wanneer ze moeten vechten om het hoofd boven water te houden, een droge wijn van grote klasse. Piesport, Bernkastel, Graach, de wijngaarden van Wehlen (die aan de overkant liggen), Zeltingen en Urzig liggen allemaal in een binnenbocht.
Door een gelukkig toeval liggen al deze voortreffelijke secties op het oosten of het westen (Piesport op het zuidoosten, de zone tussen Graach en Zeltingen op het zuidwesten en Urzig op het zuidoosten). Door deze ligging krijgen ze de meeste zon. Er is echter één uitzondering, Bemkastel, en daar worden nu juist de beroemdste wijnen geproduceerd. De stad is gelegen aan de ingang van een klein dal dat tussen 2 heuvels ligt en zich splitst aan de voet van een derde heuvel. De Doktorberg, op de lage oever ten noorden van de stad, buigt zich vanaf de waterkant in zodanige richting dat de wijngaard van Bernkasteler Doktor op het zuiden ligt, misschien iets naar het westen gericht. Dit is de duurste wijn van Duitsland, al is men het er niet over eens of zijn kwaliteit wel tegen zijn onwaarschijnlijk hoge prijs opweegt.
De grote gebeurtenissen in de geschiedenis van de Moezel liggen zeer ver uit elkaar. Noemen we allereerst de aanleg van de wijngaarden, ongeveer in het begin van de christelijke jaartelling, dan de verbreiding van de druiventeelt en de wijnbouw door de Cisterciënzers die zich in 1134 aan de Moezel vestigden, de invoer van de Riesling als nagenoeg enig ras aan het eind van de 13de eeuw en ten slotte de enorme groei van de produktie, vooral gedurende de laatste 50 jaar.
De opbrengst per ha kan dusdanig variëren (die van 1934 was bijvoorbeeld 12 maal zo hoog als die van 1923) dat ze niet in een gemiddeld cijfer valt uit te drukken. De jaarlijkse produktie van de Moezel is echter veel groter dan vroeger, dank zij een verbetering van de kweekmethodes en het gebruik van kunstmest maar zeker ook onder druk van een steeds toenemende vraag. Momenteel is langs de Moezel ongeveer 9000 ha met wijnstokken beplant, waarvan het merendeel vrij is van ziekten. De dalen van de Saar en de Ruwer - zijrivieren van de Moezel waarmee ze één grote wijnstreek vormen - en de omstreken van Trier hebben het meest van de wijnstokvijanden te lijden. Dit gevecht verklaart de hoge prijzen die voor ‘goede’ Moezelwijnen moeten worden betaald. In een goed wijnjaar moet de wijnboer zich namelijk zien te herstellen van de schade die hij lijdt door het noordelijk klimaat: er zijn immers heel wat jaren dat hij maar heel weinig wijn produceert!
Men telt in de Moezel ongeveer 20 000 wijngaarden verdeeld over 192 gemeenten (Weinbauorte); bijna alle wijnboeren bezitten slechts 1 ha, en een enkeling heeft er meer dan 5. Bijna alle wijncoöperaties zijn tegenwoordig in één centrale organisatie verenigd. Het meest gebruikte vat heet fuder; dit had oorspronkelijk een inhoud van 960 liter, maar is tegenwoordig niet meer dan een inhoudsmaat die men in de handel gebruikt voor 1000 liter.
In dit uitermate schilderachtige wijngebied - neem bijvoorbeeld Bemkastel met zijn middeleeuwse vakwerk herbergen of het over-geëxploiteerde Cochem, waarvan de torentjes aan de fantasie van een speelgoedfabrikant lijken te zijn ontsproten - begint een van de meest spectaculaire successen van de Duitse wijnbouw waarschijnlijk langzaam uit te sterven. We doelen hiermee op de Trockenbeerenauslese, een wonderlijke, goudgele wijn met een volheid die de hele mond vult. Dit onvergelijkelijk rijke concentraat van al wat de Moezel zijn liefhebbers aan goeds te bieden heeft wordt langzamerhand te duur. Deze wijn kan alleen nog worden gemaakt als er genoeg mankracht beschikbaar is om tussen de rijen wijnstokken op de steile hellingen één voor één de druiven te plukken wanneer ze hun hoogtepunt, niet van rijpheid, maar van overrijpheid hebben bereikt. In een land waar mankracht bijna onbetaalbaar is geworden, wordt dit een onmogelijke zaak.
Manfred Prüm uit Wehlen verkoopt zijn Moezelwijnen nog altijd onder de naam van zijn grootvader, Johann Josef Prüm, en heeft in zijn privé-kelder een schitterende selectie wijnen liggen die allemaal door de familie zijn geproduceerd. Volgens hem valt er met de huidige prijzen van de Trockenbeerenauslese geen winst te maken en moet een wijnboer die hem nog produceert, uit gevoel voor eigenwaarde en uit liefde voor de traditionele wijnbereidingskunst, er alleen maar geld op toeleggen (de laatste jaren hebben de wijnboeren met de hoge prijzen voor deze grote wijnen echter enige winst kunnen maken, zodat ze de oude traditie kunnen voortzetten).
Bereich Bernkastel (MiddenMoezel)
Het middengedeelte van de Moezel begint beneden de samenloop met de Ruwer en eindigt voor de grote bocht bij Zeil, aan de benedenstroom van de Reil. De wijngaarden kunnen echter meer exact worden bepaald. Ten zuiden van Piesport en ten noorden van Erden vindt men eigenlijk geen wijn van enig belang of een naam die ook maar enige bekendheid heeft. De grootste wijnen die we stroomafwaarts vinden zijn de Piesporter, Brauneberger, Bernkasteler, Graacher, Wehlener, Zeltinger, Uerzinger en de Erdener. De beste delen van de Midden-Moezel zijn zoveel waard dat de percelen er 60 tot 70, en soms zelfs 200 maal zoveel kosten als een perceel van gelijke oppervlakte in het gebied van de Boven-Moezel. De Grosslagen (wijngaardsecties) van het Bereich Bernkastel zijn Badstube, Beerenlay, Kurfiirstlay, Michelsberg, Münzlay, Nacktarsch, Probstberg, Sankt Michael, Schwarzlay en Vom heissen Stein.
Wijngaarden en herkomstbenamingen
Bernkastel-Kues
Bernkastel, dat tegenwoordig 10 000 inwoners heeft, werd gesticht in 1291 en kreeg zijn stadsrechten van Barbarossa. Half verscholen tussen de Doktorberg en de Schlossberg en gekroond door de ruïne van het oude kasteel Landshut ziet dit stadje, met zijn middeleeuwse marktplein en de vakwerk huizen met de smeedijzeren uithangborden, er bijna te mooi uit om waar te zijn, zo keurig in de verf dat het bijna een filmdecor lijkt. Toch is alles er echt, zorgvuldig onderhouden en opgepoetst voor de duizenden toeristen die vanaf het eerste weekeinde van september in drommen arriveren om er de wijnfeesten bij te wonen, wanneer de barokke fonteinen wijn laten vloeien. De wijnen hebben hun specifieke karakter te danken aan de leisteen die volop in de bodem aanwezig is. Evenals de wijnen van de Rheinpfalz, alleen veel duidelijker, hebben ze, de Moezel eigen, een typische noten- en kruidensmaak. De leisteen van Bernkastel is de hardste soort die er is, getuige de eiken in dit gebied waarvan het hout wordt gebruikt om leer te looien.
Het eikehout van Bernkastel wordt gebruikt als zoolleer en dat van Wehlen en andere naburige zones voor de rest van de schoen. De invloed van de bodem is op dezelfde wijze merkbaar in de wijnen, die er hun karakter en grote klasse aan ontlenen. Sommige wijngaarden van Bernkastel, met name de Bernkasteler Doktor, hebben een heel licht rooksmaakje, net als die van Bingen aan de Rijn. Dat kan komen door de bodem, maar het is ook mogelijk dat de rook van de stad, die boven de Doktorberg ligt, er iets mee te maken heeft wanneer de wind uit het westen waait.
Oppervlakte: 250 ha, beplant met wijnstokken voor witte wijn.
De wijngaarden van Bernkastel
Bernkasteler Doktor. De beroemdste Moezelwijn die, hoewel een eersteklas wijn, tegenwoordig voor een belachelijk hoge prijs wordt verkocht. Deze wijn zou in de 14de eeuw de prins-bisschop van Trier, Boemond II, van een ziekte hebben genezen. Hier zou dan zijn naam vandaan komen, alsmede talloze grapjes, liedjes en versjes. De helling ligt ten noorden van de stad, op het zuid-zuid-oosten. Men zegt dat de wijn evenveel profijt heeft van het door de daken van de stad weerkaatste zonlicht als van de weerschijn van de zon op de rivier.
De Bernkasteler Doktor Feinste Auslese werd ooit door dr. Adenauer aan Eisenhower ten geschenke gegeven: 50 flessen van wat men als de grootste Duitse wijn beschouwde.
De wijngaarden behoren grotendeels aan de weduwe van dr. Hugo Thanisch en aan de maatschap Lauerburg, Deinhard & Co.; slechts heel kleine stukjes ervan zijn in handen van andere wijnboeren. Toen het gedeelte van Deinhard in 1902 werd gekocht van Herr Kunst, de burgemeester van Bernkastel, had de betaling plaats in goudstukken; tot die tijd was een wijngaard nog nooit zo duur betaald.
Graben. De wijngaard die deze wijn produceert behoort voor het grootste deel aan de familie Thanisch. Hij ligt niet ver van de stad. Kwalitatief is er tussen de Graben en de Doktor nauwelijks enig verschil. Velen geven de voorkeur aan de eerste. Andere belangrijke wijngaarden: Lay, Rosenberg en Bratenhöfchen.
Minder belangrijke wijngaarden in Bernkastel: Matheisbildchen, Schlossberg, Johannisbrünchen en Stephanus Rosengartchen.
De Kues-wijngaarden in Bernkastel
Kues, gelegen aan de overkant van de rivier, werd in 1905 in Bemkastel opgenomen. De beroemde bezienswaardigheid is het Nikolaus-hospitaal, gebouwd in 1448, dat staat op het punt waar de brede brug van Bernkastel de weg raakt. Oorspronkelijk hoorde het 33 arme oude mannen te huisvesten, niet meer en niet minder, en die regel is men sinds die tijd altijd in acht blijven nemen. Kues is minder aantrekkelijk dan Bemkastel en zijn wijnen, geproduceerd door wijnstokken die op de buitenbocht worden gekweekt, dus op een bodem waarop door de rivier tijdens zijn hoogste waterstand slib wordt afgezet, zijn minder gedistingeerd. Weissenstein is over het algemeen de beste van deze wijnen omdat zijn wijnstokken van dezelfde ligging op het zuiden profiteren als die van Bemkasteler Doktor, al is dat op de andere oever. Hij is wat voller maar heeft minder klasse, een gevolg van de zwaardere bodem waar hij vandaan komt.
Andere wijngaarden zijn Kardinalsberg en Rosenberg.
Brauneberg
De grote wijnen van deze wijngaard zijn elegant, liefelijk en zeer geurig. Toen de wijngaarden van de Moezel in 1806 werden geklasseerd kreeg Brauneberg de eerste plaats toebedeeld. Eeuwenlang was de helling die is gelegen tegenover het op de andere oever gelegen Brauneberg, de Braune Berg, bekend als Dusemond, afgeleid van het Latijnse woord voor zoete berg. Nergens anders stroomt de Moezel zo lang in een rechte lijn (meer dan 3 km lang). De gemiddelde hoogte van de wijngaard is ongeveer 275 m. De wijngaarden van Brauneberg maken deel uit van de Grosslage Kurfurstlay. Onlangs zijn de wijngaarden van Filzen aan die van Brauneberg toegevoegd.
Oppervlakte: 300 ha met uitstekende wijnstokken voor witte wijnen.
Wijngaarden: de beste zijn Juffer en Klostergarten, waarvan de eerste de beroemdste is. Hasenläufer en Kammer, dat behoort tot het Bergweiler-wijngoed, produceren erg goede wijnen, evenals Juffer-Sonnenuhr en Mandelgarten.
Erden
De helling van Erden wordt ook wel ‘de Gouden Berg van de Moezel’ genoemd, een compliment dat zeer terecht is. Na de Doktorberg komen hier de beste wijnen van het hele Moezel-gebied vandaan. Ze zijn bijzonder fruitig en van grote klasse omdat ze afkomstig zijn van een veel hardere leisteensoort. In de streek zelf beweert men graag dat de wijnen van Wehlen meer Mädel (meisje) zijn, en die van Erden meer Bube (jongen). De laatste zijn in elk geval voller dan de wat teerdere wijnen van Wehlen en maken deel uit van de Grosslage Schwarzlay.
Oppervlakte: 180 ha wijngaarden voor witte wijn.
Wijngaarden: Prälat is waarschijnlijk de beste van deze voortreffelijke wijngaarden; hij behoort vrijwel in zijn geheel aan de gebroeders en gezusters Beeres. Treppchen, de naam geeft al aan dat zijn wijnstokken op boven elkaar gelegen terrassen worden gekweekt, is de bekendste wijngaard van Erden en produceert een voortreffelijke droge Moezel. Andere wijngaarden zijn Bussley en Herrenberg.
Graach
Dit zijn sterke, ronde wijnen die een lange levensduur hebben. Maar omdat ze afkomstig zijn van wijnstokken die op een zeer rijke leisteengrond worden gekweekt, hebben ze die typische klasse van staal. Als het in september en oktober niet regent produceert Graach fantastische wijnen, en in het algemeen kan men zeggen dat hoe droger het jaar, des te beter de wijnen.
De wijngaarden behoorden vroeger bijna allemaal aan de Kerk; tegenwoordig zijn Prüm, Thanisch, Deinhard en Kesselstatt de belangrijkste eigenaren. De overige, en dat zijn de minder goede stukken, zijn in handen van kleine wijnboeren. De wijngaarden van Graach maken deel uit van de Grosslage Münzlay.
Oppervlakte: ongeveer 140 ha voor witte wijn.
Wijngaarden: Himmelreich is, hoog gelegen op een bodem van pure leisteen, de belangrijkste in kwaliteit en de bekendste Graacher in Duitsland. Josephshöfer is meer bekend in het buitenland. Dit is een van de zeer weinige Moezelwijnen die worden verkocht met op hun etiket geen andere vermelding dan de naam van de Josephshöfer. Oorspronkelijk heette deze wijngaard St.Martinshof omdat hij aan het klooster van St.-Martin behoorde. Zijn huidige naam dankt hij aan een zekere Joseph Hain die hem kocht nadat de bezittingen van de Kerk waren geseculariseerd. In 1858 verkocht deze hem aan graaf Kesselstatt, en vandaag de dag behoort hij nog in zijn geheel aan het Kesselstattwijngoed.
Andere belangrijke wijngaarden zijn Domprodst en Abtsberg. Sommige van de beste wijngaarden behoren aan het gemeentelijk lyceum, het Friedrich Wilhelm Gymnasium.
Keuen
De wijnstokken van Kesten staan midden tussen de boomgaarden, op een kleine vlakte.
Oppervlakte’, ongeveer 130 ha minder interessante witte wijn.
Wijngaarden: Paulinsberg en Herrenberg.
Lieser
Ligt tussen Brauneberg en Kues. Sommige wijnen zijn zeer levendig, hoewel in het algemeen vrij onbeduidend. Oppervlakte: ongeveer 150 ha witte wijn. Wijngaarden: Schlossberg, NiederbergHelden.
Maring-Noviand
Deze grenst aan Lieser, in de MiddenMoezel.
Oppervlakte’, iets meer dan 220 ha, waarop goede wijnen worden geproduceerd die echter veel minder bekend zijn dan een aantal wijnen uit naburige wijngaarden.
Wijngaarden: Honigberg, Kirchberg, Klosterberg, Römerpfad en Sonnenuhr.
Mülheim
De beste wijngaard, Sonnenlay, ligt landinwaarts op de aangeslibde kant van de rivier.
Oppervlakte: ongeveer 60 ha, waarop vrij onbeduidende wijnen worden geproduceerd.
Wijngaarden: Sonnenlay, Elisenberg, Helenenkloster en Amtsgarten.
Osann-Monzel
Oppervlakte: ongeveer 270 ha wijngaarden die nogal onbeduidende witte wijnen produceren. Evenals wijnen uit minder bekende Weinbauorte bieden ze redelijke waar voor hun geld. Wijngaarden: Paulinsberg, Kirchlay en Kätzchen.
Piesport
Zeer kruidige, volle wijnen van grote klasse. Ze bereiken een hoge ouderdom en onderscheiden zich in het bijzonder door hun fruitigheid en een typische scherpe smaak. In vochtige jaren komen ze vaak niet boven de middelmaat uit, maar in droge jaren daarentegen komen ze tot volle ontplooiing.
Bij Piesport verandert de Moezel heel abrupt van richting, zodat de zon er als het ware in een op het zuidoosten liggend amfitheater wordt opgevangen. De helling is 300 m hoog; boven de wijnstokken liggen rotsen en een eikenbos. In een regenachtige zomer houdt het woud te veel vocht vast, waardoor de wijngaard niet kan uitdrogen. Oppervlakte’. 60 ha witte wijn. Wijngaarden’. Goldtröpfchen (1ste kwaliteit), Schubertslay (2de, eigendom van de stad Trier), Falkenberg en Günterslay.
Verder Domherr, Gârtchen en Treppchen. De streeknaam van de Grosslage is Michelsberg, een naam die ook wordt gebruikt voor alle versnijdingen uit minder belangrijke wijngaarden.
Uerzig
De wijnstokken groeien op een helling die op sommige plaatsen ongelooflijk steil is, maar die wel zeer beschut en goed op de zon ligt. De structuur van de bodem is er heel anders dan in de andere districten van de Moezel. Hier zijn het diepe lagen van vulkanische rotsgrond, vermengd met leisteen en hier en daar wat kalksteen. Deze bijzondere bodemstructuur geeft de wijnen hun speciale smaak. De wijnen zijn net zo mannelijk als alle andere, maar kruidiger en zeer fruitig. Sommige experts zijn de mening toegedaan dat hun kwaliteit over het geheel genomen beter is dan die van de Bemkasteler.
In warme jaren kunnen ze werkelijk schitterend zijn. Uerzig behoort tot de Grosslage Schwarzlay; deze benaming wordt ook gebruikt voor de eenvoudige wijnen die daar in de buurt worden gemaakt.
Oppervlakte: ongeveer 66 ha witte wijn
Wijngaarden’, de befaamde Würzgarten en Uerziger Goldwingert.
Veldenz
Een buitengewoon schilderachtig plaatsje - met een ruïne boven op een heuveltje - dat tamelijk ver van de Moezel ligt.
Oppervlakte’, ongeveer 68 ha aan wijngaarden die vrij onbeduidende wijnen produceren.
Wijngaarden-, Carlsberg, Elisenberg, Kirchberg, Muhlberg en Grafschafter Sonnenberg.
Wehlen
Vergeleken met de andere dorpen in de omgeving is Wehlen een alledaags, pretentieloos plaatsje dat pal aan de Moezel ligt en uitkijkt op de wijngaard die men in Duitsland beschouwt als de beste Moezelwijngaard: Wehlener Sonnenuhr. Deze wijn bereikt nooit het fabelachtige prijsniveau van de Bemkasteler Doktor, maar wordt door de meeste Duitsers wel hoger aangeschreven. De specifieke kenmerken van de Wehlener wijnen zijn een buitengewone élégance en verfijning die door geen enkele andere wijn worden overtroffen. Evenals de wijngaarden van Graach maken die van Wehlen deel uit van de Grosslage Münzlay.
Oppervlakte’. 130 ha voor witte wijn
Wijngaarden’. Wehlener Sonnenuhr is een wijn met een zeer grote élégance en een geweldig bouquet. De beste percelen ervan behoren aan leden van de familie Prüm uit Wehlen: Sebastian Alois en Peter Prüm. De beste secties van het Wachstum (wijngoed) Johann Josef Prüm behoren nu aan dr. Manfred Prüm, de achterkleinzoon van Johann Josef, die zelf het beheer over zijn wijngaarden voert. Andere wijngaarden zijn Nonnenberg en Klosterberg.
Wintrich
Oppervlakte-, ongeveer 200 ha voor witte wijn.
Wijngaarden- Ohligsberg, Grosser Herrgott, Sonnenseite en Stefanslay.
Wittlich
Een plaatsje dat uit historisch oogpunt belangrijker is dan vanwege de huidige wijnproduktie. Hier kwamen in 1134 de Cisterciënzers aan die zich vestigden in het naburige Himmerode, vanwaar zij de wijnbouw over een groot gedeelte van het Moezel- en Ruwer-gebied hebben verbreid.
Oppervlakte’. 50 ha aan wijngaarden die tamelijk onbeduidende wijnen produceren.
Wijngaarden: Klosterweg, Kupp, Lay, Bottchen, Portnersberg, Felsentreppchen en Rosenberg.
Zeltingen-Ractig
De wijnen uit deze agglomeratie vertonen een verscheidenheid die men nergens anders in de streek aantreft, en dat is niet altijd in hun voordeel. In een goed jaar produceert Zeltingen ongeveer 2,5 miljoen flessen, een aantal dat door geen enkel ander district in de Moezel wordt gehaald. Het gevolg hiervan is dat de paar schitterende flessen die in dit gebied worden gemaakt volledig worden overschaduwd door de grote hoeveelheid gewone Zeltinger die er op de markt is. Doordat de verscheidenheid zo groot is, is het heel moeilijk om het type van een Zeltinger te definiëren; sommige zijn heel licht en bloemig, andere juist zeer vol. De beste bezitten veel charme.
Oppervlakte: meer dan 250 ha aan wijngaarden voor witte wijn.
Wijngaarden: Sonnenuhr, die voor 90% behoort aan het Wachstum Johann Josef Prüm, is de beste; hij dankt zijn naam aan een van de vele zonnewijzers die in de rotsen boven de wijngaarden van de Moezel zijn gegraveerd, Schlossberg (misschien iets voller dan de Sonnenuhr), Himmelreich, Deutschherrenberg en Schlossberg.
Minder belangrijke wijngaarden
Behalve Zeiler Schwarze Katz hebben eigenlijk alleen de wijnen uit het hart van de Midden-Moezel in het buitenland bekendheid gekregen. De grote namen zijn bekend geworden omdat de wijngaarden geheel of gedeeltelijk aan de eigenaren van de grote wijngoederen behoren. Deze zijn zeer actief op de grote wijnveilingen en doen hun best om hun produkten meer bekendheid te geven. Buiten de zone tussen Piesport en Erden vindt men nauwelijks bekende wijngaarden. Maar juist omdat ze minder bekend zijn, en dus ook minder duur, zijn deze wijnen, waarvan sommige trouwens uit het gebied van de Midden-Moezel komen, vaak van zeer grote waarde. Helaas hebben we hier geen ruimte genoeg om op alle details van de volgende dorpen en plaatsen van herkomst in te gaan.
Enkele wijngaarden waarvan de wijnen door ons van hoge kwaliteit worden geacht, ofschoon niet erg bekend en ook niet zo duur, zijn door ons tussen haakjes van het predikaat KWALITEIT voorzien. De namen van de steden en dorpen (Weinbauorte) staan cursief; de beste wijngaarden uit ieder Weinbauort zijn tussen haakjes gezet.
Gröv of Kröv: de wijngaarden van Kröv behoren tot de Grosslage die tegenwoordig de naam draagt van de beroemde wijngaard Nacktarsch (Paradeis); Burglay, Herrenberg, Kirchlay, Letterlay en Steffensberg.
Detzem: (Maximiner Klosterlay, Würzgarten).
Enkirch: een zeer grote produktie voor een oppervlakte van ongeveer 210 ha: 1 750 000 flessen per jaar, althans in de beste jaren (Edelberg, Herrenberg, Steffensberg en Weinkammer); Batterieberg, Ellergrub, Monteneubel en Zeppwingert.
Kinheim: (Rosenberg); Hubertslay. Klüsserath: (Brüderschaft, Königsberg). Leiwen: (Klostergarten); Laurentiusberg. Lösnich: (Försterlay); Burgberg.
Longuich: (Maximiner Herrenberg); Hirschlay.
Neumagen-Dhron: waarschijnlijk de oudste wijn-agglomeratie van Duitsland. Een groot deel van de in het beroemde museum van Trier uitgestalde werktuigen, die vele eeuwen geleden bij de druiventeelt werden gebruikt, is afkomstig uit opgravingen bij de stad Neumagen. (Rosengärtchen, KWAL. en Dhronhofberg, KWAL., de beste 2 uit deze zone, en Laudamusberg, KWAL); Engelgrube, Pichter, Roterd en Grosser Hengelberg. Reit (Kalklay, Goldlay en Sorentberg). Thörnich: (Ritsch, KWAL. en Enggass)
Traben-Trarbach: dit wijncentrum bestaat uit 2 gelijksoortige dorpjes die aan weerszijden van de Moezel tegenover elkaar liggen, verbonden door een brug waarvan de oude poort een restaurant herbergt, wat men op het eerste gezicht niet zou verwachten. Sterke wijnen, die niet altijd even duurzaam zijn, maar de eigenschap hebben die door de Duitsers ‘staal’ wordt genoemd. (Königsberg, Kräuterhaus, Würzgarten, Burgberg, Hühnerberg, Schlossberg en Ungsberg); Gaispfad, Kreuzberg, Taubenhaus en Zolltum. In Wolf, dat tegenwoordig tot het Weinbauort behoort (Goldgrube, Herrenberg en Sonnenlay).
Trittenheim: (Altärchen en Apotheke, KWAL., 2 uitstekende maar nagenoeg onbekende wijnen); Felsenkopf en Leiterchen.
Bereich Zell-Mosel (BenedenMoezel)
De Grosslagen van dit Bereich zijn: Goldbäumchen, Grafschaft, Rosenhang, Weinhex en Schwarze Katz. Het district Schwarze Katz bestaat uit Zeil en de wijngaarden daaromheen. Alleen de flessen die wijn bevatten welke voor minstens 85% binnen de grenzen van de Grosslagen is geproduceerd hebben het recht op deze benaming (die vroeger een zeer slechte klank had), waardoor ze nog zeldzamer zullen worden. De Schwarze Katz die werd gebotteld vóór de wijnwetgeving van 1971 was geen goede maatstaf voor de potentiële kwaliteit van de beste Moezelwijnen en dat geldt eigenlijk ook voor die van vlak na 1971. Behalve een kleine hoeveelheid MüllerThurgau, gekweekt in het district Krampen, zijn de druiverassen dezelfde als die van de grote Rieslingwijnen uit het gebied van de Midden-Moezel. Onder Eller bevat de bodem te veel leisteen om de wijnstokken goed te laten gedijen.
Hierdoor wordt de zone waar de wijnstokken groeien, aanzienlijk verkleind. Bovendien wordt de grond hier niet vernieuwd door de ontbinding van het slib, zoals in de Midden-Moezel het geval is. Hierin zit het hele verschil tussen de beide districten, en dat is ook de reden dat de wijnen van de Beneden-Moezel veel eenvoudiger zijn.
Agglomeraties ha Wijngaarden
(Gemarkungen) (Lagen)
Aldegund 68 Klosterkammer en Palmberg
Alf 60 Herrenberg, Kapellenberg,
Beilstein (Krampen) 18 Kronenberg
Schlossberg
(De naam ‘Krampen’ duidt op de reusachtige krommingen in de Moezel tussen Eller en Cochem)
Brem 72 Abtei
(Waarschijnlijk de steilste wijngaarden van Europa die terrasvormig zijn aangelegd. Geen kabellift. Alles moet op de rug naar boven of beneden worden gedragen)
Briedern (Krampen) 36 Servatiusberg
Bruttig (Krampen) 53 Rathausberg
Cochem 150 Nikolausberg
(Even mooi als een Zwitsers horloge, maar door zijn ligging aan de grote weg naar Bonn volkomen bedorven door de toeristen)
Ediger (Krampen) 106 Feuerberg, Osterlämmchen en Pfaffenberg
Ellenz-Poltersdorf (Krampen) 40 Woogberg
Eller (Krampen) 50 Bienenlay, Calmont
Klotten 110 Rosenberg
Kobem-Gondorf 40 Pfarrberg, Uhlen, Weissenberg
Moselkem 33 Uebereltzer
(Onder Burg Eltz, een zeer opvallend kasteel aan de Moezel, eigendom van de Graaf von Eltz, een van de belangrijkste wijngoedbezitters van de Rheingau)
Pommern (Krampen) 57 Goldberg en Rosenberg
Senheim (Krampen) 74 Bienengarten, Rosenberg
Treis-Karden 80 Kapellenberg
Valwig (Krampen) 72 Herrenberg, Schwarzenberg
Winningen 180 Hamm, Uhlen
De lijst hiernaast geeft een opsomming van de voornaamste Weinbauorte (aaneengesloten wijnbouwgebieden) en hun meest befaamde Einzellagen (wijngaarden).
Voor de volledige lijst van de per Grosslagen geklasseerde Einzellagen van de Zell-Moezel het → AANHANGSEL B
Bereich Obermosel (Boven-Moezel)
De stroomopwaarts van Trier gelegen wijngaarden worden gerekend tot het gebied van de Boven-Moezel. Maar hun verwantschap met die van de 2 andere districten bestaat slechts in naam, omdat het hun ontbreekt aan de essentiële elementen die onontbeerlijk zijn voor de echte Moezelwijnen, namelijk leisteen en Riesling. In de Boven-Moezel is bijna uitsluitend Elbling aangeplant, een ras dat nauw verwant is aan het soort dat de Romeinen er zo’n 2000 jaar geleden invoerden. Men vindt er ook een kleine hoeveelheid Müller-Thurgau (een kruising van de Riesling en de Sylvaner), en Rulander, die de wijnboeren daar nog niet zo lang geleden hebben geplant. De grond bestaat hier niet meer uit leisteen maar uit kalksteen. Toch bezitten de wijnen uit de Boven-Moezel soms een heel bijzondere charme.
In het algemeen gesproken zijn ze ongetwijfeld zelfs beter dan die uit de Neder-Moezel, maar concurrentie met de wijnen van de Midden-Moezel kunnen ze beslist niet aan. Heel wat wijnen uit de Boven-Moezel bezitten genoeg kwaliteiten om interessant te zijn, want ze zijn niet erg bekend en dus ook niet duur. Het gebied van de Boven-Moezel is verdeeld in 2 Grosslagen: Gipfel (vroeger de naam van een van de betere percelen van Nittel) en Königsberg. Nittel is het belangrijkste en meest befaamde Weinbauort. Wellen en Winchering zijn ook tamelijk belangrijke steden.
De beste wijngaarden liggen eigenlijk tegenover Luxemburg, waar de rivier de grens vormt tussen de 2 landen, net voor de samenloop met de Saar, even boven Trier.
Voor de Einzellagen → AANHANGSEL B
Bereich Saar-Ruwer
Dit Bereich bestaat uit 2 districten welke dateren uit 1971, het jaar van de nieuwe Duitse wijnwetgeving: het dal van de Saar, het dal van de Ruwer en een grote wijngaardzone rond Trier, op de hellingen die oprijzen langs de krommingen van de rivier in de buurt van de samenloop van de Saar, de Ruwer en de Moezel. Het totale wijngaardoppervlak bedraagt ongeveer 2200 ha. (voor de volledige lijst van de per Grosslage en Weinbauort geklasseerde Einzellagen het → AANHANGSEL B).
In zeer goede wijnjaren kunnen de wijnen van de Saar de Moezelwijnen overtreffen. In een warme, droge zomer worden langs deze rivier grote wijnen geproduceerd. Ze zijn licht en kruidig en hebben een heel aparte smaak die aan zwarte bessen doet denken; bovendien bezitten ze een bouquet dat lijkt op dat van Muskaatwijnen. In het algemeen hebben de Saarwijnen een langere levensduur dan de Moezelwijnen en hebben ze ook iets meer tijd nodig om te rijpen. Ze worden uitsluitend gemaakt van de Rieslingdruif, die wordt gekweekt op de typische grondsoort van de Neder-Saar die overigens identiek is aan die van de Moezel, een langzaam verbrokkelende leisteen die een laag bruikbare grond vormt. Stroomopwaarts van Saarburg wordt het leisteengehalte in de bodem minder.
Van Serrig tot Konz-Karthaus, waar de Saar uitkomt in de Moezel, ziet men langs de oevers niets dan wijngaarden. De wijnen van de Saar, die men wat betreft hun grote klasse en stalen élégance eigenlijk als super-Moezelwijnen zou kunnen beschouwen, worden geklasseerd met de Moezelwijnen. Ockfen produceert waarschijnlijk het hoogste gemiddelde aan goede wijnen, maar over het algemeen vindt men de beroemde Scharzhofberg de beste wijngaard; deze ligt meer stroomopwaarts, net achter het dorpje Wiltingen. Wanneer ze op hun best zijn gelden de Ruwerwijnen als de lichtste van heel Duitsland, lichter zelfs dan de Saar- of de Moezelwijnen. In zeer goede wijnjaren hebben ze een bouquet dat aan kaneel doet denken, maar in minder goede jaren zijn ze voor de meeste mensen dikwijls te zuur. In het algemeen kan men stellen dat hoe dichter de Ruwer de Moezel nadert, des te beter de kwaliteit van de wijnen wordt.
De wijnen van de Ruwer (evenals die van de Saar) worden altijd tegelijk met de Moezelwijnen geklasseerd en op de Duitse wijnetiketten worden ze eenvoudig ‘Mosel-SaarRuwer’ genoemd. De Saar en de Ruwer zijn zijrivieren van de Moezel. De Saar is een behoorlijk brede rivier, maar de Ruwer lijkt meer op een beekje waar je bijna overheen kunt springen. Het wijngebied is niet meer dan een nauwe vallei die net onder Trier in het dal van de Moezel uitloopt. Stroomopwaarts wordt de vallei wat breder. En daar, in een klein dal vlak aan het water liggen de wijngaarden van Avelsbach waar de Riesling wordt gekweekt; ook de wijn wordt daar gemaakt.
De beste wijngaarden
Ayl: deze wijnen zijn kwalitatief nagenoeg van hetzelfde niveau als die van Ockfen. Ayler Herrenberg, Ayler Kupp (een wijn voor kenners, exquis in warme zomers, afkomstig uit een steile wijngaard die grotendeels eigendom is van het Seminarie van Trier), Ayler Neuburg en Ayler Scheiderberg.
Filzen: Neuberg, Pulchen en Urbelt. Kanzem: heerlijke wijnen die wat zwaarder, voller en ronder zijn dan de meeste andere Saarwijnen, maar niet dezelfde klasse hebben. Heel bekoorlijk wanneer ze jong worden gedronken. Altenburg (waarschijnlijk de beste), Unterberg, Berg, Kelterberg, Sonnenberg en Wolfsberg.
Cassel (Kasel): de belangrijkste Gemarkung van de Ruwer. De wijngaarden, gelegen aan de uitgang van het dal, hebben een oppervlakte (75 ha) die tweemaal zo groot is als die van andere wijngaarden in dat gebied. De enige plaats die kwantitatief op hetzelfde plan staat is het meer stroomopwaarts gelegen Waldrach, dat echter onbeduidende wijnen produceert. De beste Cassel is ongetwijfeld de Kaseler Nies’chen, een fantastisch lichte en soepele wijn wanneer hij op zijn best is. Voornaamste wijngaarden: Kehrnagel, Hitzlay, Dominikanerberg, Kohlenberg en Paulinsberg.
Konz: Kelterberg, Zuckerberg en Falkenstein.
Mertesdorf: in een droog jaar zal de Maximin Grünhaus een zeer goede wijn zijn en het is dan ook het paradepaardje van de Gemarkung Mertesdorf. Hij dankt zijn naam aan het feit dat hij, voordat de bezittingen van de Duitse Kerk door Napoleon werden geseculariseerd, aan de Sankt-Maximin Abdij van Trier behoorde. Tegenwoordig is hij eigendom van Herr von Schubert. Een andere belangrijke wijngaard is Mauerchen.
Niedemtennig: Euchariusberg, Herrenberg en Sonnenberg.
Oberemmel: goede wijnen. Altenberg, Agritiusberg, Hütte, Karlsberg, Raul en Rosenberg.
Ockfen: de beste wijnen van de Saar. De beste wijngaard is Bockstein waarvan de wijnen met de Scharzhofberger van Wiltingen om de titel van de beste Saarwijn kunnen wedijveren. Hij is voller dan de Scharzhofberger maar minder elegant, al is hij in sommige jaren beslist beter. Verder Griesberg, Herrenberg en Heppenstein.
Saarburg-. Antoniusbrunnen, Klosterberg en Schlossberg.
Serrig: goede wijnen. Kupp, Vogelsang, Würzberg, Antoniusberg.
Trier: dit is de grootste stad aan de Moezel. Het is tevens een belangrijk wijncentrum en het heeft een heel interessant wijmnuseum. Het Weinbauort Trier bestaat uit tal van Einzellagen, waarschijnlijk uit meer dan welk ander sub-district in West-Duitsland. Twee van de beste Ruwer-wijngaarden, die van Eitelsbach en Avelsbach, zijn helaas onder de naam van dit Weinbauort gerangschikt.
De Karthäuserhofberg in Eitelsbach, een wijngoed van ongeveer 18,5 ha, is waarschijnlijk de meest uitgestrekte wijngaard van het hele Moezel-gebied. Het werd in het midden van de 14de eeuw door een geestelijke, een zekere Baldwin, aan de Kartuizers geschonken en kwam later, na de secularisatie van de kerkelijke bezittingen in 1802 geheel intact in handen van de familie Rautenstrauch. Tegenwoordig is het wijngoed eigendom van Hans Rautenstrauch. De wijngaard ligt binnen de agglomeratie Eitelsbach en de wijn ervan heet Eitelsbacher Karthäuserhofberg. Voornaamste wijngaarden: Marienholz, Rothenberg en Sonnenberg.
In Avelsbach liggen de wijngaarden binnen de hoek die wordt gevormd door de Moezel en de Ruwer. De wijnen van Avelsbach worden soms geklasseerd met die van de Moezel, maar ook wel met die van de Ruwer. In een zeer warme zomer bereiken ze wel een zekere kwaliteit, maar in het algemeen hebben ze te weinig klasse. Voornaamste wijngaarden: Altenberg Avelsbach en Herrenberg, die allebei aan het Kapittel van de kathedraal van Trier behoren, Hammerstein (staatsdomein), Herrenberg en Tieslay. Waldrach: het wijngaardoppervlak is 135 ha groot en produceert slechts onbeduidende wijnen; er worden echter goede Ruwerwijnen gemaakt. Voornaamste wijngaarden: Ehrenberg, Jesuitengarten, Krone en Meisenberg. Wawern: Goldberg, Herrenberg en Ritterpfad.
Wiltingen: de beste wijngaard is Scharzhofberg die zo goed als altijd de beste Saarwijnen produceert, een buitengewoon elegante wijn. De wijnstokken staan op het zuiden en op het westen, op een hoge heuvel die oprijst vlak achter Wiltingen. Deze wijngaard heeft een heel bijzondere geschiedenis. Tweehonderd jaar geleden plantten de monniken uit het klooster van Trier de wijnstokken, die aan de secularisatie van de bezittingen van de Kerk door Napoleon ontsnapten doordat een priester, een zekere Müller, ze voor zijn persoonlijk bezit liet doorgaan. Napoleon kwam en ging weer weg. Müller kon de wijngaard dus behouden, trouwde met een jonge vrouw en stichtte een gezin.
Zijn huidige afstammeling, de vriendelijke Herr Egon Müller, is samen met Herr Koch misschien wel de beste wijnbouwer uit het Saar-gebied en heeft het grootste deel van de wijngaard in zijn bezit. Dom-Scharzhofberg is het gedeelte van de wijngaard dat aan de Dom van Trier behoort. Voornaamste wijngaarden: Braune Kupp, Gottesfuss, Braunfels, Johannislay, Klosterberg, Kupp, Rosenberg, Schlangengraben en Schlossberg.
De voornaamste wijngoederen van de Moezel en de Saar-Ruwer
Zach, Bergweiler, Prüm Erben/Moezel
Wehlen, wijngoed van ongeveer 44 ha, verdeeld over de steden Wehlen, Graach, Bemkastel en Brauneberg. Hiertoe behoren de belangrijkste percelen, waar de Wehlener, Graacher, Bernkasteler en Brauneberger worden geproduceerd, met inbegrip van de Brauneberger Kammer; deze wijngaarden zijn verdeeld onder 5 erfgenamen.
De gebroeders en gezusters Berres, Christoffel Berres/Moezel
Uerzig, ongeveer 1,32 ha groot, waaronder de Würzgarten in Uerzig en het grootste gedeelte van de Prälat in Erden, evenals een aantal percelen in andere Erdener wijngaarden: Busslay, Herrenberg en Treppchen. De wijngaarden zijn verdeeld onder meerdere familieleden.
Richard Josef Berns (Joh. Berres jr. Erben)
Uerzig, ongeveer 1,5 ha, waaronder een gedeelte van de Würzgarten en van de Treppchen, in de agglomeraties Uerzig en Erben.
C.H. Berres Erben (Peter Nicolay)
Uerzig/Moezel. Ongeveer 14 ha, voornamelijk Uerziger Würzgarten, Uerziger Goldwingert, Erdener Treppchen, Erdener Herrenberg.
Hohe Domkirche, Trier
Wijngoed van de Dom van Trier, ongeveer 13 ha groot, gelegen in de 2 Weinbauorte van de Saar: Avelsbach en Wiltingen. In Avelsbach de percelen van Altenberg en Herrenberg; in Wiltingen van Scharzberg, Scharzhofberg, Braunfels en Rosenberg. Alle wijnen van dit goed hebben het voorvoegsel Dom op hun etiket, bijvoorbeeld Dom-Avelsbacher, DomWiltinger en Dom-Scharzhofberger.
Le Gallais
Kanzem/Saar. Ongeveer 2,4 ha, verdeeld over de Weinbauorte Wiltingen en Wawern. In Wiltingen horen hieronder Kupp en Braune Kupp; in Wawern Goldberg, waarover Egon Müller het beheer heeft.
Gebert
Ockfen/Saar. Dit wijngoed van 7,5 ha omvat percelen van de volgende wijngaarden in Ockfen: Bockstein, Herrenberg en Geisberg.
Forstmeister Gelte (Bes. Krick-Geltz)
Saarburg/Saar. Dit wijngoed van 3,6 ha, verdeeld over de Weinbauorte Saarburg en Ockfen, omvat in de eerstgenoemde percelen van Leyenkaul en Antoniusbrunnen en in de laatste van Bockstein en Geisberg.
Forstmeister Gelte (Bes. Zilliken-Haring)
Saarburg-Beurig/Saar. Eigenaar van percelen van Rausch, Antoniusbrunnen, Leyenkaul en Mühlberg, alle in Saarburg, en van Bockstein en Geisberg in Ockfen. Dit goed is ongeveer 6,4 ha groot.
Graf zu Hönsbröch
Rauhof/Wiltingen/Saar. Wijngoed van 2.4 ha, bestaande uit percelen van Kupp, Dohr, Braunfels en Gravels, alle in Wiltingen.
Von Hövel (Friedrich von Kunow)
Oberemmel/Saar. Wijngoed van ongeveer 11,3 ha, verdeeld over 2 Weinbauorte. In Oberemmel percelen van Rosenberg, Agritiusberg, Hütte en Altenberg; in Wiltingen liggen enkele van de beste wijngaarden.
Max Keller
Saarburg/Saar. Wijngoed van ongeveer 3.5 ha, bestaande uit percelen van Bockstein, Bockstein Neuwies en Geisberg, alle in Ockfen, en van Stern in Niederleuken/Saarburg.
Dr. Fischer
Ockfen/Saar. Wijngoed van 15 ha in Wawern. De voornaamste percelen zijn van Herrenberg en Bockstein.
Egon Müller
Scharzhof, Wiltingen/Saar. Wijngoed van 8.5 ha, waaronder het grootste gedeelte van Scharzhofberg valt.
Bischöfliches Konvikt
Trier. Wijngoed dat valt onder het bisdom Trier. Het is in totaal ongeveer 22 ha groot en verdeeld over 8 agglomeraties in de Moezel, Saar en Ruwer. In het Moezel-gebied bestaat dit goed uit de volgende percelen (in Piesport): Falkenberg, Goldtröpfchen en Pichter en Lay; verder uit percelen van minder belangrijke wijngaarden waarvan de wijnen als Piesporter worden verkocht, zoals Niederemmel, Piesporter Schubertslay, Taubengarten en Güntherslay; in Minheim: Piesporter Lay; in Dhron: Piesporter Grafenberg. Onder de percelen in het Saar-gebied hoort Ayler Herrenberg. Die in het Ruwer-gebied liggen in Eitelsbach-Trier, een gedeelte van Marienholz, en in Kasel Niesgen en Kemagel. Deze 3 wijngaarden behoren tegenwoordig tot het goed van de Domkirche en het Priesterseminar.
Bischöfliches Priesterseminar
Trier. Het katholieke seminarie, een wijngoed van ongeveer 30 ha, verdeeld over 8 agglomeraties in de Moezel, Saar en Ruwer. In het Moezel-gebied bestaat het uit percelen van de volgende wijngaarden in Erden: Treppchen en Filiusberg; in Uerzig: Würzgarten; in Trittenheim: Neuberg, Clemensberg, Laurentiusberg en Sonnteil; in Dhron: een gedeelte van de Dhronhofberger. In Cassel, inhet Ruwergebied, percelen van Hitzlay, Kernagel, Niesgen en Herrenberg. In het Saar-gebied: Ayler Kupp, Wiltinger Kupp en Altenberg, in Kanzem.
Dr. Weins Erben (S.A. Prüm Erben)
Wehlen/Moezel. Een lid van de familie Prüm wiens wijngoed in totaal 5 ha groot is; het bestaat uit percelen van de beste wijngaarden van Wehlen: Sonnenuhr, Nonnenberg en Klosterberg in de agglomeraties van Wehlen, en Himmelreich, Domprobst en Abtsberg in Graach. Het goed wordt gedeeld door Willi Weins en Hubert Selbach-Weins.
Ferdinand Haag (Vorm. Conrad Fehres Erben)
Brauneberg/Moezel. Dit wijngoed is iets meer dan 2,5 ha groot en bestaat uit percelen van de wijngaarden Hazenläufer, Juffer en Juffer-Sonnenuhr bij de stad Brauneberg. Het maakt vaak uitstekende wijnen en het wordt gedeeld door Fritz en Willi Haag.
Kesselstatt-wijngoed
Moezel. De graven Von Kesselstatt kwamen ongeveer 200 jaar geleden uit Oostenrijk om zich in het Moezel-gebied te vestigen. Hun wijngaard omvat sinds 1858 de gehele wijngaard Josephshof en was sinds 1847 al in het bezit van eersteklas percelen in Piesport en Cassel. Dit goed werd onlangs overgenomen door een van de handelsfirma’s van R.E.H.
Jozef MHz jr.
Trittenheim/Moezel. Dit wijngoed bestaat uit ongeveer 5,2 ha in Trittenheim en bezit percelen van Altarchen, Apotheke en Leiterchen.
Fritz Pathiger Erben
Kasel/Ruwer. Dit wijngoed bestaat uit 5 ha in Kasel, met percelen van Kernagel, Niesgen en Herrenberg.
Johann Josef Prüm (Wachstum)
Wehlen/Moezel. Van alle Moezel-wijngoederen is dit waarschijnlijk het beste, vanwege zijn verbazingwekkende selectie wijnen die allemaal even voortreffelijk van kwaliteit zijn. Het goed is ongeveer 14 ha groot en is verdeeld over Zeltingen, Wehlen, Graach en Bernkastel; het produceert meer dan 680 hl wijn per jaar. Het wordt beheerd door dr. Manfred Prüm die het heeft geërfd van zijn vader Sebastian. In de kelders onder het huis en in de opslagplaatsen aan de Moezel is het buitengewoon vochtig, als in een grot in de buurt van een waterval.
Binnen deze muren, waar het water langs druipt, bewaart Prüm een van de mooiste collecties Auslesen en Trockenbeerenauslesen ter wereld. Dit goed omvat bijna de gehele Zeltinger Sonnenuhr-wijngaard en gedeelten van Zeltinger Schlossberg, de beste percelen van Wehlener Sonnenuhr alsmede percelen van andere Wehlener wijngaarden, Nonnenberg en Klosterberg, voorts aanzienlijke gedeelten van de Graacher wijngaarden Himmelreich, Abtsberg en Domprobst en ten slotte percelen van Lay, Bratenhöfchen, Rosenberg, Matheisbildchen en Pfalzgraben bij Bernkastel.
Peter Prüm (S.A. Prüm Erben)
Wehlen/Moezel. Deze wijnen kunnen zeker wedijveren met die van J.J. Prüm, alleen niet in kwantiteit. Het wijngoe van Peter Prihn is ongeveer 2 ha groot. Peter Prüm, de oudoom van Manfred Prüm, de eigenaar van J.J. Prüm, erfde dit grootgrondbezit van zijn vader; het goed bezit tegenwoordig eersteklas percelen in Wehlen: delen van Sonnenuhr, Klosterberg en Nonnenberg; voorts aanzienlijke stukken van Himmelreich en Domprobst.
Het goed wordt gedeeld door dr. Engelberting Prüm en Stefan Studert-Prüm.
Sebastian Alois Prüm (S.A. Prüm Erben)
Wehlen/Moezel. Broer van Peter en oudoom van Manfred Prüm, de huidige eigenaar van J.J. Prüm. Sebastian Alois Prüm erfde van zijn vader eveneens een schitterend wijngoed van ongeveer 6,5 ha, dat bestaat uit een uitgelezen gedeelte van de Wehlener Sonnenuhr alsmede een aantal andere goede percelen van Wehlener wijngaarden, namelijk Nonnenberg en Klosterberg. De bezittingen van Sebastian A. Prüm in Graach bestaan uit uitstekende percelen van Stablay, Himmelreich, Domprobst en Abtsberg.
Werner Tyrell
Trier. Een ongeveer 18 ha groot wijngoed dat bestaat uit de gehele Eitelsbacher Karthäuserhofberg en gedeelten van Orthsberg, Kronenberg, Stirn, Sang en Bürberg.
Von Schubert
Saar. Enige eigenaar van Maximin Grünhaus, een zeer belangrijke wijngaard in Mertesdorf.
Adolf Rheinhardt
Saarburg/Saar. Dit wijngoed is in totaal ongeveer 14 ha groot. Het bestaat uit percelen van Bockstein, Herrenberg, Geisberg en Oberherrenberg, alle in Ockfen; Feils in Schoden, Scharzberg in Wiltingen en Saarburg in Saarburg.
Freiherr von Schorlemer
Lieser/Moezel. Een edel wijngoed dat bestaat uit enkele van de beste percelen in Zeltingen en Brauneberg: Zeltlinger Rotlay en Brauneberger Juffer; voorts enkele percelen in Graach, Wintrich en Lieser.
Dr. Hugo Thanisch Ww.
Bernkastel-Kues/Moezel. De huidige eigenares van dit wijngoed is de kleindochter van dr. Thanisch, wiens meest beroemde wijngaard de Bernkasteler was. Frau Thanisch voerde het beheer over dit goed, 12 ha groot en verdeeld over Bernkastel en Graach. In Bernkastel omvat het percelen van Doktor, Graben, Lay, Rosenberg, Pfalzgraben en Teueren Kauf; in Graach aanzienlijke gedeelten van Domprobst, Stablay en Himmelreich.
Oscar Tobias
Müstert/Niederemmel-Piesport/Moezel. Een van de voornaamste wijngoedbezitters van Niederemmel-Piesport. Het goed Tobias, ongeveer 15 ha groot, omvat onder meer belangrijke percelen van Goldtröpfchen en Güntherslay.
Otto von Volxem
Oberemmel/Saar. Een wijngoed van ongeveer 6 ha in de Weinbauorte Wiltingen en Oberemmel. In Wiltingen omvat het percelen van Klosterberg, Braunfels, Scharzhofberg en Scharzberg; in Oberemmel van Altenberg en Falmet.
Maximilian von Othegraven
Kanzem/Saar. Dit wijngoed omvat ongeveer 4,9 ha van de Kanzemerberg te Kanzem.
Vereinigte Hospitien
Trier. Een ziekenhuis in Trier dat meer dan 48 ha aan wijngaarden bezit in 5 agglomeraties van de Moezel en de Saar. Afgezien van percelen in de wijngaarden Augenscheiner, Thiergärtner en Maximiner Pichter in Trier omvat dit wijngoed grote delen van welbekende wijngaarden als Piesporter en Schubertslay, alsmede van enkele andere in Piesport: Goldtröpfchen en Treppchen. In de Saar zijn dat percelen van Altenberg in Kanzem, van Kupp in Serrig en van Schloss Saarfelser Schlossberg.
