Lexicon van het bijgeloof

Walter Gerlach (2000)

Gepubliceerd op 11-11-2022

Vinger

betekenis & definitie

In Christian Weises Drey Ertznarren (1683) staat: ‘Het is onbeleefd om alles met de vinger aan te wijzen. Daarom heeft vader zijn kind op het hart gedrukt: “Wijs in je leven nooit met je vinger, je verstikt een engel.’”

Wat tegenwoordig als tactloos beschouwd wordt, had vroeger een magische betekenis en werd zeer gevreesd. Het teken met de vinger stond volgens Brasch (Dreimal Schwarzer Kater) in het ergste geval ‘voor een bovennatuurlijke manier van doden’.

De opgeheven middelvinger heeft geen bijgelovige achtergronden meer, maar geldt bij het voetballen, in het verkeer en bij vergelijkbare gelegenheden als een grote belediging - en dat was bij de Grieken en Romeinen al het geval.

Het knakken van de vingers wordt daarentegen nog steeds gebruikt bij het doen van voorspellingen: het aantal vingers dat knakt, verwijst naar evenzoveel aanbidders/aanbidsters, of naar het aantal te krijgen kinderen. Als bij een zwangere vrouw er slechts één vinger knakt, dan zal ze een jongen baren. Van personen die veel knakken, wordt gezegd dat ze gemeen en sluw zijn.

Een wijdverbreid bijgeloof was, en is dat voor een deel nog steeds, dat vingernagels na de dood door blijven groeien. De waarschuwing om op zondag geen nagels te knippen, wordt nog altijd door velen serieus genomen (naar een boek uit 1895 van Emil Schmitt over de Badense volkskunde), want ‘de duivel verzamelt alle afval, en heeft hij een zak vol, dan bezit hij de zielen van degenen die de waarschuwing niet ter harte namen’.

Afweertoverij, Duimen, → Waarzeggen, Weerlicht.