Stille in den lande, rustige, bescheiden, teruggetrokken persoon.
Deze uitdrukking komt uit Psalmen 35:20, ‘Waarlijk, van vrede spreken zij [t.w. valse vijanden] niet, en tegen de stillen in den lande beramen zij bedrieglijke dingen’ (NBG-vertaling; de NBV heeft ‘de weerlozen in het land). Hier is de betekenis ‘iemand die afgezonderd en rustig leeft’. Nu is deze betekenis niet meer bekend, maar is een stille in den lande een rustige, bescheiden, teruggetrokken persoon. Van deze betekenis maakt de Psalmberijming uit 1973 gebruik in Psalm 149, de derde strofe, ‘Hij kent de stillen in den lande, / het heil is nu ophanden’. De NBG-vertaling en de Statenvertaling (1637) hebben hier ootmoedigen resp. sachtmoedige.
Bijbelcitaat: Deux-Aesbijbel (1562), Psalmen 35:20. Want sy dencken schade te doen: ende soecken valsche saken teghen de stille inden lande.
Gebruiksvoorbeeld: Ofschoon Jan van Nijlen (1884) een stille in den lande is, behoren zijn verzen van ontgoocheling, deemoed en berusting tot de diepste en meest gelouterde voortbrengselen onzer poëzie. (Volksgazet, 25-3-1948)
Gebruiksvoorbeeld: Hij [Freek van Leeuwen] is altijd een stille in den lande geweest en men kan zich hem onmogelijk in de rol van organisa¬tor, actieve propagandist of zelfs maar ijverige secretaris voorstellen. (De Groene Amsterdammer, 27-2-1965)
Gebruiksvoorbeeld: Toch had hij zijn emoties in bedwang, en speelde de stille in den lande zoals alle kleine heersers, die hun innerlijke zwakheid niet helemaal kennen, maar wel voelen. (S. Vestdijk, De dokter en het lichte meisje, 1980 (1951), p. 54)
