stil - geheel of bijna zonder geluid. Echt helemaal stil is doodstil. Mensen zijn muisstil of zo stil als een muis; een landschap is bladstil of blakstil.

Gezegde(s):
• taal noch teken
• stok en blok (= zonder leven)
• zich in zwijgen hullen
• je kunt een speld horen vallen
• daar gaat een dominee voorbij
• in zeven talen zwijgen

Spreekwoord(en):
• het is stil waar het nooit waait

Geene sterke gemoeds- of lichaamsbeweging toonend. Rustig is in het algemeen rust genietend, zoowel inwendig, als uitwendig; kalm is meer het gevolg van het zwijgen der hartstochten, bedaard drukt uit dat men na hartslochtelijke beweging tot rust gekomen is en geeft verder uiterlijke rust te kennen, bezadigd is rustig en bedaard zijnde en hierdoor in staat om kalm de zaken te overwegen; het duidt eene duurzame karaktereigenschap aan. Stil geeft te kennen; dat iets zonder afwisselende beweging en zonder hieruit voortvloeiende luidruchtigheid is. Gematigd duidt aan dat iemand niet buiten mate in beweging komt. Terwijl de eerste het gevolg zijn van den toestand van het gemoed of van de omstandigheden, is gematigd een gevolg van de samenwerking van het gemoed en den wil van den mensch. In zijn dorp teruggekomen, leidde hij daar wel geen stil, maar toch een rustig leven. Bij kalm nadenken zult gij mij gelijk moeten geven. Als gij bedaard zijt, wil ik wel met u praten. Niettegenstaande het in hem kookte, bleef hij bedaard. Als een bezadigd Hollandsch koopman, bezag hij de zaak van alle kanten, voor hij zijn geld er in waagde. Hij behoort niet tot de drijvers, integendeel hij is zeer gematigd in zijn eischen.

stil - bijvoeglijk naamwoord

1. wie of wat niet beweegt
♢ zit toch eens stil!
1. ergens stil van zijn
[onder de indruk]
2. een stille getuige
[een teken dat er een misdrijf heeft plaatsgevonden]
3. een stil alarm
[dat afgaat op het politie]
2. met weinig of geen geluid
♢ wij wonen in een stille straat
1. ik ben er stil van
[zo verbaasd dat je niets weet te zeggen]
2. een stil alarm
[dat alleen gaat rinkelen bij de centrale]
3. zullen we even stil zijn?
[gelegenheid geven om te bidden]
4. een stille getuige
[voorwerp dat aanwezig is op de plaats van de misdaad]
5. ik ben er stil van
[zo onder de indruk dat ik niet kan praten]
6. een stille tocht
[optocht ter herdenking aan slachtoffers]
7. met stille trom vertrekken
[in stilte weggaan]
3. verborgen, stiekem
♢ zij heeft een stille aanbidder
1. een stille drinker
[iemand die stiekem drinkt]
2. een stille
[agent in burgerkleding]
3. stille armoede
[waarvoor men niet wil uitkomen]
4. een stille wenk geven
[onopvallend een tip geven]
4. rustig, kalm
♢ het is in deze omgeving meestal erg stil
1. stil leven
[rustig leven, zonder te werken]

Algemene uitdrukkingen:
1. de stille week
[de week voor Pasen]
Bijvoeglijk naamwoord: stil
... is stiller dan ...
het stilst
de/het stille ...
iets stils

Synoniemen
geluidloos, geruisloos, onbeweeglijk, roerloos, star, strak

Tegenstellingen
beweeglijk, lawaaierig, lawaaiig, rumoerig, rusteloos