De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Chinese keramiek

betekenis & definitie

De Chinese keramiek onderscheidt zich van die van andere landen door enkele belangrijke bijzonderheden. De voornaamste zijn de continuïteit van het bedrijf en het vinden van het porselein.

In China is keramiek gemaakt lang vóór onze jaartelling tot in het heden zonder onderbreking, wat de ontwikkeling van het bedrijf zeer ten goede is gekomen en waardoor het een grote voorsprong heeft gekregen op de keramiek van andere volken. Die continuïteit stempelt de keramiek van China bovendien tot een zeer belangrijk element van cultuur van de gemeenschap. Men kan de keramische produkten in drie hoofdgroepen indelen: aardewerk, dat bros, breekbaar en poreus is en gebakken is bij lage temperaturen, tot 800 C; steengoed, hard en sterk en wat zeer belangrijk is niet poreus en dal gebakken is bij hoge temperatuur, 1300 C en hoger. Voor het bereiken van die temperatuur waren ovens nodig met geforceerde trek. Deze ovens, voor het bouwen waarvan vergevorderd technisch vernuft onontbeerlijk was, waren in China reeds in de Han-tijd (206 v.C. 221 n.C.) in gebruik. De ontwikkeling van aardewerk tol steengoed was weer onontbeerlijk voor het maken van de derde hoofdgroep: porselein. Porselein is een steengoed dal zich van ander steengoed onderscheidt door de samenstelling van witte klei, die is gemengd uit twee verweringsprodukten van veldspaathoudende rots. kaolien (hoge heuvels, naar een belangrijke vindplaats) en petuntse (verb. v. pai-tun-tzû), witte steentjes naar de vorm waarin de materie werd geperst voor vervoer van de groeve naar de pottenbakkerij (zie verder onder Chinees porselein).Beknopt overzicht van de belangrijkste tijdvakken van de Chinese kunst, met korte aanduiding van de ontwikkelingen van de keramiek:

1766-1122 v.C.: Shang Yin-dynastie. Hard grijs aardewerk, met ingekerfd of gevlochten rietdecor.
1122 -25 v.C. Chou-dynastie. Ongeglazuurd aardewerk met primitieve bronsvormen.
206 v.C. 220 n.C. Han-dynastie. Voornamelijk diepgroen geglazuurd aardewerk. Hooggebrand porseleinachtig aardewerk wordt vervaardigd in de omgeving van Yuch Chou. 368-557 n.C. Wei-dynastie. Donkerkleurig aardewerk met pigmentversieringen. Mooi gevormde graffiguren.
618-907 n.C. T'ang-dynastie. Geglazuurd aardewerk in vele vormen en kleuren. Graffiguren voorstellende mensen, paarden, kamelen enz. Het eerste echte porselein wordt in deze periode gemaakt.
960-1279 n.C. Sung-dynastie. Vele nieuwe porseleinfabrieken ontstaan. Belangrijke centra zijn: Ko Yao, Kuan Yao, Ju Yao, Ting Yao, Lung Chuan Yao, Chun Yao en Tz'u Chou Yao. Aardewerk met bovenglazuur wordt vervaardigd te Tz'u Chou: kobaltblauw en koperrood toegepast als onderglazuur.
1279-1368 n.C. Yüan-dynastie. Geen opmerkelijke nieuwe ontwikkelingen.
1368-1644 n.C. Ming-dynasty. Veelkleurige emailversieringen sur biscuit, ook op geglazuurd porselein. Porselein met kleurige glazuren in zgn. cloisonné-stijl. Nieuwe toepassing van eenkleurig glazuur. Verbetering van blauwe glazuren door de toepassing van zgn. mohammedaans blauw. Celadons.
1644-1912 n.C. Ch'ing-dynastie. Tijdvak van de famille verte, famille jaune, famille noire en famille rosé. Grootste bloei van het blauwwitte porselein en de K'ang Hsi-periode. Eierschaalporselein gedurende de regering van Yung Chêng. Prachtige monochrome glazuren als sang de boeuf, clair de lune, appelgroen, perzikbloesem, mirror black enz.

Hoewel er na de regering van Ch'ien Lung door de toegenomen commercialisering een artistiek verval intrad, gingen de keizerlijke fabrieken voort met het maken van produkten van hoge kwaliteit. Bij de merken (nien hao) met zes letters wordt de naam van de dynastie aangeduid door de eerste twee lettertekens, naar onder gelezen van rechts naar links; de volgende twee geven de naam van de keizer aan: het derde paar lettertekens duidt aan tijdens de regering van. deze zijn bij alle hetzelfde. Bij de vier-lettertekenmerken is de naam van de dynastie weggelaten.

< >