De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Keramiek

betekenis & definitie

(v. Gr. keramos — pottenbakkerij), allesomvattend begrip voor produkten van gebakken aarde of klei.

De voor keramiek bruikbare soorten klei lopen zeer uiteen en worden niet zelden pas bruikbaar door toevoeging van andere kleisoorten of grondstoffen. De oventemperatuur kan variëren van ca. 900 C tot 1400 C: bij de hogere temperaturen vindt situering plaats, waardoor een harde, niet-poreuze scherf ontstaan. Op grond van al deze verschillen wordt het keramiek onderverdeeld in aardewerk, hard aardewerk, steengoed (Fr. gres) en porselein. Alleen bij steengoed en porselein vindt tijdens het bakproces versmelting of situering plaats.De vormgeving geschiedt op de poltenbakkersschijf, in drukvormen of door middel van het slipgietprocédé. De voorwerpen worden eerst gedroogd, waarbij zij enigszins krimpen. terwille van een economisch gebruik van de oven worden de voorwerpen dicht opeengeplaatst. Om vastbakken te voorkomen worden de stukken van elkaar gescheiden door kokers of proenen. Keramische voorwerpen worden dikwijls voorzien van een laagje glazuur, waarvoor een tweede bakproces nodig is. Bij eventuele beschildering kan worden gekozen tussen enkele kleurstoffen die bestand zijn tegen de hoge hitte die voor het glazuren wordt verlangd, en daarom vóór het glazuren kunnen worden aangebracht, of een zeer groot aantal kleuren die slechts een relatief lage hitte kunnen verdragen, en daarom na het glazuren worden aangebracht en een extra verblijf in de oven onder aangepaste temperatuur vergen (moffelen). Men spreekt in dit verband over hoogvuur- en laagvuurkleuren.