Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 03-09-2024

daar wordt een jodenkind besneden

betekenis & definitie

(eind 19e eeuw) (inf.) gezegd wanneer er ergens iets niet pluis is of wanneer er onheil dreigt. Maar ook: het is daar geen vetpot.

• (P.J. Harrebomée: Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal. 1858-1862)
• ,,Daar wordt een Jood gegeeseld" werd gezegd, wanneer ergens een opschudding was ontstaan, in de beteekenis van: ze gaan er allen naar kijken; doch in denzelfden zin hoorde men ook zeggen: Daar wordt een Jodenkind besneden. Echter werd dit laatste ook wel opgevat in de beteekenis: het is daar vetpot, of: er wordt goede sier gemaakt, in verband met den maaltijd, die bij eene besnijdenis placht aangericht te worden. (De vrijdagavond; joodsch weekblad jrg 2, 05/02/1926)
• De besnijdenis van joodse mannen heeft wél veel sporen nagelaten in onze taal. Een voorbeeld is de uitdrukking daar wordt een Jodenkind besneden – voor het eerst opgetekend in 1875. Meestal werd dit gebruikt in de betekenis ‘het is daar niet pluis in huis, er dreigt onheil’. Maar in 1926 schreef de joodse letterkundige Samuel Kalff in het weekblad De Vrijdagavond dat hij deze uitdrukking ook kende in de betekenis: ‘Het is daar vetpot, of: er wordt goede sier gemaakt, in verband met den maaltijd, die bij eene besnijdenis placht aangericht te worden.’ (Ewoud Sanders: Jood: de vergeten geschiedenis van een beladen woord. 2024)

< >