Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 09-02-2024

ergens

betekenis & definitie

(1955) (cliché) in enig opzicht: 'Ergens ben ik het niet met u eens.'

• Eén modewoord viel me op. dat ik een langer leven voorspel. „Ergens" is het zó, dat zo’n uitdrukking ln een behoefte voorziet. En iedereen — intellectuele debaters begonnen er mee — heeft op 't ogenblik in het gesprek behoefte aan een kort en krachtig substituut voor: „tot op zekere hoogte". De Engelsen beschikken over een aantal selecte synoniemen, maar wil zeggen: „Ergens heb je wel gelijk"... „dat is ergens wel vreemd". (De Volkskrant, 13/12/1955)
• In juni 1956 hebben we het zeer snel carrière makende woordje ergens gesignaleerd. De nieuwe Van Dale (1961, blz. 525) geeft de nieuwe betekenis ook ,,in enig opzicht, onder zeker aspect, voorbeeld: ik kan hem toch wel ergens waarderen”. Dat het woordje de zin een heel bijzondere betekenis geeft, bewijst het volgende voorval. In de Prov. Zeeuwse Courant stond boven een verslag van een rechtszitting: ,,Moreel-etisch had X hier even goed kunnen staan.“ Dit opschrift was ontleend aan het betoog van de advocaatgeneraal. De krant moest echter (24-6-61) het opschrift herroepen, want de advocaat-generaal had namelijk verklaard dat ,,ergens X moreel-etisch hier even goed terecht had kunnen staan”. (Onze Taal, september 1961)
• Ergens wil ik graag verhuizen, maar ergens ben ik er een beetje huiverig voor. (Bert Japin: Kennut zijn dat ik u kan?: Spelen met taal. 1968)
• Afgezaagd slang was in de periode 1950-1960 hallo! als uitroep van grappige verbazing (Kostelijk 1962; De Deugd 1962; De Jong 1962), terwijl ook het modewoord ergens ‘op de een of andere wijze’ in die tijd opkwam en de pennen van taalkundigen in beweging bracht (Japin 1956; Van Eeten 1968)
• Ergens, op de een of andere manier: ergens heb je gelijk. (Rouke G. Broersma: Recht voor z’n raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels. 1970)
• Ik stel mij open voor een gesprek ook met hem. En misschien kunnen wij elkaar wel ergens waarderen. (Algemeen dagblad, 22/09/1970)
• Afgezaagd slang was in de periode 1950-1960 hallo! als uitroep van grappige verbazing (Kostelijk 1962; De Deugd 1962; De Jong 1962), terwijl ook het modewoord ergens ‘op de een of andere wijze’ in die tijd opkwam en de pennen van taalkundigen in beweging bracht (Japin 1956; Van Eeten 1968). (Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 90. 1974)
• Een modewoord, dat nog geen enkel teken van teruggang vertoont, is 'ergens'. Ik ken mensen, die bijna geen zin zonder deze volmaakt zinloze toevoeging kunnen uitspreken. 'Ergens is hij wel geschikt.' Wat betekent dit in vredesnaam? (Godfried Bomans: Schrijven is schrappen. 1988)
• (Marc Hofkamp & Wim Westerman: Aso’s, bigi’s, Crimi’s. Jongerentaalwoordenboek. 1989)
• ergens • Dit woord gold als een modewoord in de tweede helft van de jaren vijftig, en dan niet als echte plaatsbepaling, maar – zoals Het Vrije Volk in januari 1957 schreef – als een aanduiding voor een plaats waar iets juist niet is. ‘Ergens begint het woord ergens hinderlijk te worden’, aldus Het Vrije Volk. Nico Scheepmaker (1930-1990) hield overigens ooit juist een pleidooi voor dit woord ‘ergens’, dat volgens hem het exacte, plaatsbepalende woord is om een vaag, moeilijk aanduidbaar gevoel weer te geven (Nico Scheepmaker, Een stukje taalgebeuren dus ..., 1987). (Wim Daniëls: Mieters. De taal van de jaren vijftig. 2012)