Russisch criticus (Tchembar 10 Mei 1811 - St Petersburg 28 Mei 1848), kwam in 1829 aan de universiteit van Moskou, waar hij een dramatische novelle tegen de lijfeigenschap schreef. Hij werd daarom met de Siberische gevangenschap bedreigd en het daarop volgend jaar, onderhetvoorwendsel dat hij te zwak voor de studie was en dat zijn resultaten onbevredigend waren, van die universiteit verwijderd.
Spoedig daarna verschenen in de Telescoop zijn Literaire Overpeinzingen. Ofschoon Bjelinski ongetwijfeld als een van de grootste Russische fritici moet worden beschouwd, mist men op vele punten een stabiliteit in zijn oordeel; als hij, die eerst Schelling’s invloed ondergaan heeft, onder de bekoring van Hegel komt, is hij onmeedogend voor schrijvers, die een sociale vernieuwing nastreven (het jonge Duitsland, Heine, Börne, Franse romanciers, in wier werk een sociale strekking ligt zoals Hugo en George Sand, Russen, die de bestaande maatschappij hekelen, Gribojedjew*). Maar als Hegel’s invloed bij hem aan het tanen raakt en hij door Herzen Feuerbach leert kennen, prijst hij de door hem vroeger versmade ten zeerste. Constant is hij in zijn grote bewondering voor Shakespeare en Poeschkin. Dezelfde Bjelinski, die ergens schrijft „Socialisme, socialisme of de dood”, zal ergens anders zijn ongeloof, althans in een bepaalde vorm, t.o.v. het socialisme uitspreken door te zeggen: „Het bevrijde Russische volk zou niet naar het parlement gaan, maar naar de kroeg, om zich daar aan drank te goed te doen, om de ruiten in te slaan en om de adellijken te vermoorden.” Toch hekelt Bjelinski ten zeerste Gogolj, die zich in zijn Uitgekozen fragmenten uit de briefwisseling met vrienden tegen de progressieve denkbeelden verzette; hij beantwoordt Gogolj dan ook fel in een beroemd gebleven brief. Bjelinski’s vurig temperament bezorgde hem de bijnaam „fulminerende Wisarion”. Hij, de uitgesproken Zapadnik, geldt als de geestelijke vader van de Russische intelligentsia.Bibl. : Een goede editie van B.’s werken verscheen in 1913 onder red. van Iwanow Razoemnik.
Lit.: o.a. Kogan, B. i jewo wremja (1923); Papajew, Wospominanija B. (1928).
