(officieel episcopus auxiliaris: hulpbisschop) is een bisschop, die geen eigen diocees te besturen heeft en voor de eigenlijke bisschop, die zijn taak wegens ouderdom, ziekte of drukke bezigheden tot het bestuur van zijn bisdom moet beperken, de functies, voortvloeiend uit de wijdingsmacht (toediening van het Vormsel, consecratie van kerken, priesterwijding e.a.) verricht. Soms staat hij de bisschop ook bij in het bestuur van het diocees.
De instelling dateert onder een andere naam reeds van de 11de eeuw.
