Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Vaas

betekenis & definitie

(Latijn: vas) is een uit terra-cotta, verglaasd aardewerk, porselein, glas, marmer, albast, metaal of andere stof vervaardigd voorwerp, dat meer tot versiering dan tot practische doeleinden wordt gebruikt, behalve voor het daarin schikken van bloemen. Het heeft meestal een grotere hoogte dan breedte, is van boven open (soms met deksel) en heeft al dan niet twee oren.

De vaas heeft, met de schaal en het bord, van oudsher behoord tot de grondvormen van de porselein- en aardewerkproductie en heeft als zodanig alle stijlphasen doorlopen waarin deze zich in verschillende landen en tijden en volgens diverse procédé’s hebben ontwikkeld, van de klassieke Oudheid en het ontstaan van het Chinese porselein in de Middeleeuwen af tot het moderne pottenbakkersproduct van tegenwoordig toe (z ceramiek en porselein). Het woord vaas wordt daarenboven inzonderheid gebezigd voor alle aardewerk uit de Oudheid, dat bestemd was om er vloeistoffen in te bewaren, er uit te drinken of mede te scheppen. Dikwijls werden zij als wijgeschenken in tempels en in graven geplaatst. Uit de graven, vooral uit Etrurië, kennen wij zeer veel Griekse vazen.

Naar de vorm en naar de bestemming onderscheidt men een aantal soorten Griekse vazen. De phitos is een zeer grote vaas, bestemd voor het bewaren van vloeistoffen en andere voorraden, soms ingegraven in de grond. De amphora, de stamnos en de pelike, met twee handvatten, dienden voor het bewaren en vervoeren van vloeistoffen, evenals de hydria, die drie handvatten heeft. De krater is het vat, waarin de wijn met water werd gemengd, de pinochoë de wijnkan, de kantharos of de skyphos de beker, de kylix de schaal om uit te drinken. Voor het bewaren van kleine voorwerpen dienden de pyxis, voor kostbare reukolie de lekythos, de aryballos of het alabastron. De lekythos werd voor de dienst op het graf gebruikt. Door de kunstige vorm en versiering, door de aard der voorstellingen en afbeeldingen van het leven en uit de sagenwereld zijn de Griekse vazen van groot belang voor de kennis der Oudheid.

< >