groep van Oudturkse inscripties, waarvan de meeste en belangrijkste gevonden zijn aan de oever van de rivier de Orchon, een zijrivier van de Selenga in NoordMongolië; andere dergelijke inscripties komen voor verder westelijk aan de bovenloop van de Jenisseï. Deze inscripties zijn sedert 1730 bekend, maar eerst na 1889 opgenomen en bekend gemaakt.
In 1893 zijn zij daarna ontcijferd door de Deense geleerde Vilhelm Thomsen. Het schrift wordt wel Oudturks runenschrift genoemd; het is een alphabetisch schrift met zeer veel tekens, dat waarschijnlijk van een Semietisch schrift is afgeleid, hoewel dit nog niet bewezen is. De inscripties van de Orchon vermelden de daden van de Turkse vorst Bilga Chan en stammen uit 734 of 735 n. Chr. De genoemde vorst was heerser over het toen bestaande Oostturkse nomadenrijk, waartoe ook Noord-Mongolië behoorde, welk gebied echter nooit tot de door Turken bewoonde streken heeft gehoord. De staande vlakke stenen (steles), waarop de inscripties zijn aangebracht, hebben aan de keerzijde een versie daarvan in het Chinees. De Jenisseï-inscripties zijn iets ouder en bevinden zich vooral op grafmonumenten, die de daden van een veldheer Tondjoekoek vertellen.PROF. DR J. H. KRAMERS +
Lit.: W. Radloff, Die alttürkischen Inschriften der Mongolei (Petersburg 1895); A. von Gabain, Alttürkische Grammatik (Leipzig 1941).
