bij de Romeinen oorspronkelijk naam voor Italische steden, die het Romeinse burgerrecht zonder stemrecht (sine suffragio) hadden verkregen. Vaak betekende dit een overgangsstadium naar de verwerving van het volledige burgerrecht met stemrecht (municipia civium Romanorum). Maar tot 90 v.
Chr. bleven er in Italië municipia sine suffragio bestaan. Toen echter door de Lex Julia (90 v. Chr.) en de Lex Plautia Papiria (89 v. Chr.) alle steden van Italië tot municipium met het volle burgerrecht verheven waren, was het onderscheid tussen municipium en colonia vernietigd, en municipium verkreeg de betekenis van Romeinse landstad. Ook in de provincies, met name de westelijke, werden in de keizertijd vele steden tot municipium gemaakt, hetgeen sterk tot de Romanisering van het Westen des rijks bijdroeg. De ontwikkeling vond haar afsluiting in 212, toen Caracalla het Romeinse burgerrecht tot rijksburgerrecht maakte. Sindsdien heette elke gemeente municipium in tegenstelling tot Rome.
