is in het Latijn een vestiging van burgers van staatswege op veroverd gebied, hetzij als militaire kolonie, hetzij als vestiging van burgers in den vreemde, om hen van levensonderhoud te voorzien, of van veteranen om hen te belonen voor diensten in de oorlog. De tweede methode vindt vooral plaats sinds de Gracchen, de derde sinds Marius en Sulla.
De kolonies werden krachtens volksbesluit of besluit van de veldheer (later de keizer) gesticht, en georganiseerd door een daartoe benoemde commissie. De kolonisten behielden het Romeinse burgerrecht en kozen zelf hun magistraten. Ook de Latijnse bond zond coloniae uit, waarvan de deelnemers de rechten van de Latijnen bezaten. Verschillende steden dragen de naam Colonia; zo Colonia Agrippina of Agrippinensis = Keulen, Colonia Eboracensis = York, Colonia Treverorum = Trier.
