is een Utrechtse gemeente van 2998 ha met (1951) 2940 inw., v.w. 90 pct Prot., 3 pct R.K. en 7 pct andersdenkenden, zich uitstrekkende van de Rijn tot over de Utrechtse heuvelrug en de Darthuizerberg (50 m hoog). Ruim 1/5 is grasland (Z.), l/6 bouwland, ca 2/5 bos en overigens heide, vennen en zandverstuivingen.
Tabaksteelt komt zo goed als niet meer voor. Het zgn. Leersumse Veld is een natuurreservaat met meeuwenkolonie van het Staatsbosbeheer. Er is veel vreemdelingenverkeer.Het dorp Leersum, aan de autobuslijn Utrecht-Arnhem, telt (1947) 1950, Bredeveen 147, Darthuizen 390 inw. In de gemeente liggen het kasteel Broekhuizen, de ruïne van het tijdens Wereldoorlog II verwoeste 17de-eeuwse kasteel Zuylestein en de landgoederen Dartheide, Darthuizerberg e.a.
