noemt men het verschijnsel, dat een licht voorwerp tegen een donkere achtergrond groter, een donker voorwerp tegen een lichte achtergrond kleiner lijkt. Wanneer men fig. i op grote afstand bekijkt, dan lijkt het witte vierkant groter dan het zwarte.
Evenzo schijnen de witte vierkanten in fig. 2 groter te zijn dan de zwarte, zodat in het midden de beide witte ineen schijnen te vloeien. De lichte maansikkel schijnt een deel van een grotere cirkel te zijn dan het donkere gedeelte. Het verschijnsel schrijft men toe aan een zijdelingse uitbreiding van de ontvangen lichtindruk op het netvlies, omdat de aandoening der netvlieselementen zich aan de naburige overplant. Volgens Helmholtz kan de irradiatie verklaard worden uit het feit, dat het oog nooit een volkomen zuiver werkende lens is, maar altijd een lichtend punt afbeeldt als een klein schijfje.
