Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 04-07-2022

Hudsonbaai

betekenis & definitie

een grote binnenzee van ca i 220 000 km in Noord-Amerika, tussen 51° en 70° N.Br. en tussen 78° en 950 W.L. v. Gr. tussen Labrador, Keewatin en de Poolgewesten gelegen, is 2092 km lang, 949 km breed en gemiddeld 130 m diep.

De baai wordt in het O. door de Hudsonstraat met de Atlantische Oceaan, in het N. door het Foxkanaal en de Fury en Hecla Straat met de Poolzee verbonden. Er zijn onderscheiden kleinere baaien, zoals de Jamesbaai in het Z. (tussen 51° en 550 N.Br.) en de Port Nelson-, Button- en Chesterfieldbaai in het W. In het midden en in het westelijk deel van de Hudson komen geen eilanden, rotsen of ondiepten voor. In het oostelijk deel liggen twee rijen eilandjes, een rij vlak bij het vasteland, de andere op een afstand van 110 a 160 km en bestaande uit een aantal verspreide groepen (Ottawa Eilanden, Sleepers- en Belchersgroep). Talrijke rivieren monden er in uit, zoveel zelfs dat het water van de baai meer brak dan zout is. De voornaamste stromen zijn de Churchill, Nelson, Hayes, Severn, Albany, Moose, Nottaway, Rupert, East Main, Great Whale en Little Whale.

Met uitzondering van enige gedeelten in het N.O. en O. zijn de oevers van de Hudsonbaai laag; de oevers van de Jamesbaai zijn op vele plaatsen moerassig. Tot 550 N.Br. is er boomgroei (dennen en populieren). Wild (o.a. kariboe en muskusos) en gevogelte (eenden en ganzen) komen in groten getale langs de oevers voor. Jagen en vissen (vnl. walvis en kabeljauw) is het middel van bestaan voor de verspreide groepen Indianen en Eskimo’s rond de baai.Lit.: M. Gans, Das Hudsonmeer (Hamburg 1929); F. H. Kitto, The H. B. region (Ottawa 1929).

Hudsonbaaicompagnie

werd in 1670 te Londen gesticht en verkreeg van de Engelse regering octrooi om handel te drijven in de landen rond de Hudsonbaai met de uitoefening aldaar van zekere hoogheidsrechten. Zij had aanvankelijk een felle strijd te voeren met de Franse pelshandelondernemingen, totdat in 1713, bij de Vrede van Utrecht, Frankrijk afstand deed van alle aanspraken op de Hudsonbaailanden. Wel werd er in 1783 nog te Montreal een Canadese ,,North-West Company” voor de pelshandel opgericht, doch in 1821 werden deze ondernemingen in de Hudsonbaaicompagnie opgenomen. In 1869 deed de Hudsonbaaicompagnie afstand van al haar bijzondere territoriale rechten, doch bleef als pelshandelonderneming bestaan. De gebieden werden van 1870 af door het „Dominion of Canada” bestuurd als „North-West Territories”.

Lit.: D. Mackay, The Honourable Company. A History of the H.’s B. Comp. (London 1937).

Hudsonbaailanden

noemde men vroeger het bij de vrede van Utrecht (1713) aan Engeland toegewezen gebied rondom de Hudsonbaai, dat behalve de gekoloniseerde provincies (Settled provinces) in het Z.O. (Canada, Nieuw Schotland enz.) en de eilanden van het Poolgebied geheel Brits Noord-Amerika (z Canada) omvatte. Nadat reeds in 1858 het N.W. gebied of Nieuw-Caledonië onder de naam Brits Columbia met het eiland Vancouver afgescheiden was, stelde, na de overneming (1869) van de Hudsonbaaicompagnie, de Engelse regering in 1870 de provincie Manitoba, in 1882 de districten Assiniboia, Alberta, Saskatchewan en Athabasca en later Keewatin in, hoewel ook de oude naam voor de jachtgebieden van de voormalige Hudsonbaailanden in gebruik bleef.

Hudsonbaaispoorweg

(„Canadian Northern Railway”) werd in 1913 aangelegd. De lijn is ca 800 km lang, vangt aan bij Junction en gaat dan naar Port Churchill. De haven is toegankelijk in de nazomer en herfst en verkort de zeeweg naar N.W.-Europa. De spoorweg verkort voor de uitvoer van graan, hout en vee het landtransport.

< >