Friese gemeente van 6700 ha aan het IJselmeer, ten O. en ten N. van Staveren, telt (1950) 5300 inw., van wie (1947) 92 pct Prot., 5 pct R.K. en 3 pct zonder kerkelijke gezindte. Tot de gemeente behoren de dorpen: Koudum (1955 inw.), Warns (975 inw.), Hemelum (740 inw.), Scharl, Molkwerum, Kolderwolde, Oudega, Nijega, Elahuizen en Heidenschap.
Het gehucht Laaxum hoort onder Scharl. De bodem bestaat voor het grootste deel uit laagveen en klei; in de omgeving der dorpen Koudum, Hemelum en Warns uit tamelijk hoog gelegen keileemheuvels. Het Roode-Klif, een heuvel aan het IJselmeer, ligt 11 m boven A.P. In het midden van de gemeente vindt men verschillende meren, o.a. de Fluësen en de Morra. Sommige meren zijn drooggelegd. De bodem is bijna uitsluitend als grasland in gebruik.
Hoofdbronnen van bestaan zijn veehouderij en zuivelindustrie. Verschillende dorpen, vooral Molkwerum en Warns, waren van de 15de tot 18de eeuw de woonplaats van talrijke Oostzeeschippers.
