Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

HALOGENEN

betekenis & definitie

(Grieks = zoutvormers), zijn de elementen uit de 7de kolom van het periodiek systeem, de elementen fluor, chloor, broom, jodium en astatium (85). Het was de eerste groep elementen, waarvan de nauwe verwantschap duidelijk bleek (Döbereiner), ook al waren er toen nog maar drie van bekend.

Als elementen, voorafgaande aan een der edele gassen, vormen zij alle gemakkelijk éénwaardig negatieve ionen en zij geven aldus direct zouten met tal van metalen (halogeniden of haloïden). Dit achtte men oorspronkelijk merkwaardig, omdat de zouten, naar men meende, uit de zuren ontstonden die, zoals de naam zegt, naar de toenmalige menging zuurstof moesten bevatten. Daarnaast echter komen, met uitzondering van fluor, ook positieve waardigheden, zoals 1, 3, 5 en 7 voor, bijv. bij chloor, resp. in de hypochlorieten, chlorieten, chloraten en perchloraten. Met stijgend atoomnummer neemt de vluchtigheid en reactiviteit af, terwijl de kleur meer intensief wordt. Organische halogeen verbindingen zijn organische fluor-, chloor-, broom-, of jodiumverbindingen*. In de aliphatische chemie zijn zij van bijzondere betekenis, omdat het halogeenatoom gemakkelijk door andere groepen kan worden vervangen, ten minste bij de chloor-, broomen jodiumverbindingen, waarbij het jodiumderivaat het snelst reageert, maar het duurst is, en het chloorderivaat het langzaamst, maar technisch het goedkoopst is.

Fluorverbindingen* trekken in de laatste tijd sterker de aandacht, maar dan om haar zelfs wil en niet als tussenproducten bij verdere synthesen. In de aromatische chemie is de betekenis van de halogeenverbindingen als tussenproducten bij synthesen geringer, maar chloorbenzol is toch de tussentrap bij de phenolbereiding.

< >