baron de Péroges, sieur (Meximieux, Ain, 6 Jan. 1585 Parijs, 26 Febr. 1650), Frans grammaticus, die zich in zijn Remarques sur la langue française (1647) laat leiden noch door de Latijnse spraakkunst, noch door de logica (zoals Lancelot en Arnauld zullen doen in hun Grammaire générale et raisonnée de Port Royal, 1660), maar uitsluitend door het gebruik van het „gezondste” deel van het Hof. Typisch voorbeeld van de „honnête homme” van de 17de eeuw, die geen geleerde wenst te zijn.
Zijn streven is vooral gericht op de zuiverheid en de duidelijkheid van de Franse taal, die door vele provincialismen besmet was. Deze tendens gaat parallel met de centraliserende politiek van zijn tijd. Vaugelas paste zijn regels toe in zijn vertaling van Quintus Curtius, waaraan hij 30 jaar werkte. Historisch gezien is Vaugelas belangrijk als vertegenwoordiger van zijn tijd en als bron voor de historische grammatica van het Frans, actuele betekenis heeft hij wegens de taalprincipes, die hij voorstaat.PROF. DR L. KUKENHEIM EZN
Bibl. : Remarques sur la l. fr., 1647, 25 maal herdrukt, het laatst door Chassang in 1880 en door Jeanne Streicher (Paris, I934-’36) ; Quinte-Curce, posthuum uitgegeven in 1653, 32 maal herdrukt, het laatst door Nisard (Paris, 1847, Coll, des auteurs latins).
Lit.: Ferd. Brunot, Hist. de la langue fr., III, p. 19-30 en p. 46-65; F. Brunetière, V. et la théorie de l’usage, Rev. des Deux-M., i Dec. 1901; ini. van de herdr. van Chassang en van Jeanne Streicher; in de naar hem genoemde Courrier de Vaugelas, zie jaarg. 1874-1875. Over zijn vert, van Quintus Curtius, zie Alexis François, Note sur le Quinte-Curce de Vaug., Mélanges Brunot (1904).
