(ook wel carburen) zijn de verbindingen van de elementen met koolstof. Enkele carbiden hebben een zoutachtig karakter, vele echter zijn meer metallisch, terwijl er ook een aantal is, waarbij de binding geheel op atoombindingen (z chemische binding) berust.
Vooral bij de tweede groep kan de samenstelling sterk wisselen van element tot element en zijn er vaak ook meerdere carbiden bekend van éénzelfde metaal. Tal van carbiden zijn technisch van groot belang; de grote invloed, die reeds een gering gehalte koolstof heeft op de eigenschappen van vele metalen berust op de vorming van carbiden.In verband met de geringe chemische reactiviteit van koolstof worden de carbiden slechts bij zeer hoge temperaturen gevormd (z calciumcarbide).
De carbiden van de meer electropositieve, weinig edele, metalen van de eerste drie kolommen van het periodiek systeem geven zoutachtige carbiden, die met water koolwaterstoffen ontwikkelen. Zo leveren calciumcarbide, CaC2 en lanthaancarbide, LaC2 beide acetyleen C2H2, terwijl bijv. aluminiumcarbide Al4C3 methaan CH4 levert. In de kristalstructuur van eerstgenoemden komen ook reeds groepen van twee koolstofatomen voor, in tegenstelling tot de laatste. Het zoutachtige karakter blijkt vooral uit de verbindingen van acetyleen bijv. met koper en zilver, die zich ook reeds in waterige oplossing vormen; deze zijn explosief.
De carbiden van metalen, zoals ijzer, Fe3C, chroom, Cr5C2, Cr3C2, molybdeen Mo2C, MoC, MOC2, nikkel NiaC enz. hebben geheel een metallisch karakter. Het kleine koolstofatoom vindt plaats in de tussenholten van het rooster der metaalatomen. Deze carbiden zijn op zichzelf reeds vrij harde stoffen, de hardheid echter van het koolstofhoudende metaal wordt vnl. veroorzaakt door de vervorming die een gevolg is van de uitscheiding van deze carbiden (z staal).
Ten slotte vormen de carbiden van elementen, zoals silicium, titanium, borium e.d. atoomroosters analoog aan die van koolstof zelf, in de diamantvorm. Zij hebben daarmede ook de extreme hardheid gemeen. Siliciumcarbide SiC is als carborundum een zeer bekend slijpmiddel, titaan- en boorcarbide, TiC en B4C zijn uiterst harde stoffen, die toepassing vinden in draaibeitels enz. (z hardmetalen). De carbiden vertonen veel verwantschap met boriden (z borium) en nitriden.
PROF. DR J. A. A.
KETELAAR.
