is de kortere benaming van het pauselijk ceremonieboek, dat in 1488 op bevel van Innocentius VIII uit de oudere Ordines Romani, de 15 middeleeuwse ceremonieboeken, door Mabillon destijds uitgegeven, en punten der bestaande praxis werd samengesteld door Patricius Piccolomini, bisschop van Piënza, en de pauselijke ceremoniemeester Johannes Burchard van Straatsburg. Het werd pas na de dood van bisschop P.
Piccolomini in 1516 te Venetië gepubliceerd, onder de titel Rituum ecclesiasticorum sive sacrarum caeremoniarum S. Romanae ecclesiae libri tres, door de zorgen van Christophorus Marcellus, aartsbisschop van Corcyra. De beroemde liturgist Joseph Catalani gaf het in 1751 te Rome uit met een nog steeds voortreffelijke commentaar, onder de titel Sacrum caeremoniale sive rituum sacrae romanae ecclesiae libri tres. Het C. R. geeft de ceremoniën aan, die men moet volgen bij de verheffing van een nieuwe paus, bij een keizerskroning, bij de benoeming van kardinalen en bij heiligverklaringen, en regelt verder de pauselijke liturgie in de loop van het kerkelijk jaar.
