(in het Hongaars Bdnsdg) is in het algemeen een grensgewest of een land, waarover een ban* of banus gesteld was, zodat een banaat overeenstemt met het Duitse mark. In het bijzonder wordt met die naam aangeduid het Banaat van Temesvdr, dat aldus genoemd wordt sedert de vrede van Passarowitz (1718), ofschoon het nooit te voren door een banus was bestuurd.
Het oude Banaat met zijn 3 comitaten Torontal, Ternes en Krasso, waaraan de militaire grenzen van het Banaat waren toegevoegd, vormde een onregelmatige vierhoek, die in het N. door de Maros, in het W. door de Theiss, in het O. door het Banatergebergte en in het Z. door de Donau werd begrensd. Het had een oppervlakte van 28 040 km2 en bestond uit grote, vruchtbare vlakten, die uitstekend geschikt waren voor de graanbouw. Intussen waren er in het O. en Z.O. ook onvruchtbare streken, barre zandduinen en moerassen, die weinig of niets opleverden. Die zandduinen veroorzaakten door verstuiving dikwijls vee) schade, waartegen van regeringswege maatregelen genomen werden. Onder de talrijke rivieren van het Banaat is de Donau de voornaamste. Deze kwam in het Banaat op de plaats, waar hij de Theiss opneemt en verlaat het gebied beneden Orsova.
De Theiss doorstroomde de westelijke zoom van het Banaat. In het Banaat lag ook het Begakanaal, dat langs Tcmesvar loopt,Na de vrede van Passarowitz (1718) werd het Banaat van Temesvar, dat kort tevoren aan de Turken ontrukt was en dat op dat ogenblik zo goed als geheel ontvolkt was, door den eersten Ban, graaf Mercy, opnieuw door Hongaarse, Servische, Roemeense en Zuidduitse kolonisten bevolkt en tot zekere bloei gebracht. Tot 1751 werd het op zuiver militaire wijze bestuurd, in 1779 weder met Hongarije verenigd. In 1848 woedde er de burgeroorlog tussen de verschillende bewoners: ZuidSlaven onder den juist door de Weense regering benoemden Ban Jellachich met zijn keizerlijke troepen te ener, Hongaren vooral te anderer zijde. De Oostenrijkse grondwet van Mrt 1849, die Kroatië, Slavonië en Dalmatië tot kroonland maakte, rukte het Banaat los van Hongarije, maar door de „Ausgleich”* van 1867 werd de oude toestand hersteld. De vrede van Trianon van 1920 verdeelde het Banaat tussen Roemenië en Joegoslavië. Hierdoor werden vele plaatsen van haar economische middelpunten gescheiden.
Lit.: Böhm, Gesch. d. Temeser Banats, 2 Bde (Leipzig 1861); Schwicker, Gesch. d. Temeser Banats (Pest 1872).
