noemt men de groep éénwaardige metallische elementen uit de eerste hoofdreeks van het periodiek systeem: lithium, natrium, kalium, rubidium, caesium en het onbekende element 87 (virginium). De naam is ontleend aan de oude benaming voor potas en soda.
In vele eigenschappen sluit zich het radicaal ammonium hierbij aan. Het zijn alle zeer onedele metalen, week en terstond na het doorsnijden zilverwit glanzend. Ontwikkelen met water onmiddellijk waterstof, waarbij de warmteontwikkeling zo groot kan zijn, dat tegelijkertijd ontbranding plaats vindt; het zijn zeer sterke reductiemiddelen. Dit staat alles in verband met het sterk electropositieve karakter ten gevolge van de lage ionisatie-spanning. In het bijzonder vertonen kalium, rubidium en caesium en hun verbindingen zeer grote gelijkenis in eigenschappen; o.a. zijn alle overeenkomstige stoffen isomorph, in tegenstelling tot die van natrium en lithium. Dit is een gevolg wederom van de ionstralen der betreffende elementen.De alkalimetalen en hun verbindingen hebben het vermogen de kleurloze Bunsen-vlam op karakteristieke wijze te kleuren. De spectra blijken uit slechts enkele zeer sterke lijnen te bestaan. De zouten van de alkalimetalen zijn vrijwel alle goed oplosbaar met uitzondering o.a. van de perchloraten van kalium, rubidium en caesium en van lithiumcarbonaat, -fluoride en -phosphaat. Zie verder de afzonderlijke elementen.
