Vulgata, eigenlijk Versio vulgata (verspreide overzetting), noemt men de Latijnsche Bijbelvertaling, die in de R. Katholieke Kerk als gezaghebbend wordt beschouwd. Vóór deze had men als oudste Latijnsche vertaling de Versio Itala, die, in Italië of Afrika vervaardigd, eerlang door gebrekkige afschriften, wijzigingen en zoogenaamde tekstverbeteringen onbruikbaar werd, zoodat paus Damasus den kerkvader Hiéronymus met eene herziening dier overzetting belastte. Deze verbeterde in 383 en 384 de vertaling van het Nieuwe Testament volgens goede Grieksche handschriften en vertaalde daarop het Oude Testament uit den grondtekst. Wél was dat werk niet naar den smaak van sommige Kerkvaders, zooals Augustinus en Rufinus, maar erlangde toch, door den Paus begunstigd, weldra den voorrang boven andere vertalingen en alzoo den naam van Versio vulgata of communis.
Maar ook deze vertaling deelde in het lot der voorgaande, zoodat men door de middeneeuwen heen telkens pogingen ontwaart, om den bedorven tekst der Vulgata te herstellen. De oudste druk dezer vertaling is die van 1462 (Mainz, bij Faust en Schöffer). Daarop volgden de uitgaven bij honderden, en in 1546 erkende het Concilie van Trente de Vulgata als eene authentieke vertaling, die gelijkstond met het oorspronkelijke, doch zonder uit de verschillende teksten ééne als de authentieke aan te wijzen. Sixtus V echter belastte in 1588 eene commissie met de herziening der Vulgata, deed haar in 1589 ter perse leggen en verhief haar door eene bul tot eene in alle toekomstige tijden gezaghebbende vertaling. Niettemin gaf zijn opvolger Gregorius XIV reeds in 1591 bevel tot eene nieuwe herziening, die onder Clemens VIII voltooid en als: „Biblia sacra vulgatae editionis Sixti V jussu recognita et edita” in 1592 gedrukt werd. Onder denzelfden titel leverde Clemens VIII in 1593 en 1598 nieuwe en verbeterde uitgaven, van welke de laatste, hoe groot hare leemten en gebreken ook wezen mogen, ook thans nog in de R. Katholieke Kerk als gezaghebbend en onschendbaar wordt beschouwd. De laatste uitgave is die van Vercellone (1861) en daarbij behooren de „Variae lectiones Vulgatae etc. (1860)” van dien geleerde.
