Tooverij of Tooverkunst is de naam van een aloud, nog niet geheel verdwenen bijgeloof, dat er menschen zijn, die door een verbond met hoogere magten in staat zijn gesteld tot bovennatuurlijke verrigtingen. Zij is op het naauwst verbonden met het geloof aan goede en kwade geesten, die invloed kunnen oefenen op ’s menschen lot.
Men onderscheidde dan ook eene witte en eene zwarte tooverkunst: de eerste als uitvloeisel van een verbond met goede geesten en alles goeds bevorderend , en de tweede of eigenlijke tooverkunst, als het gevolg van een verbond met booze geesten, inzonderheid met den duivel, en velerlei rampen en ellenden veroorzakend. Hoe vast men in en ook na de middeneeuwen aan tooverij, toovenaars en tooveressen geloofde, blijkt uit de maatregelen, die van regéringswege daartegen werden genomen en vooral ook uit de heksenprocessen (zie onder Heksen).
Zelfs in ons Vaderland worden er gevonden, die het kwijnen van kinderen en van melkkoeijen, hagelslag en besmettelijke ziekten toeschrijven aan de werking van toovenaars, terwijl zij gelooven, dat deze zich onzigtbaar kunnen maken, zich in dieren veranderen, de toekomst voorspellen, afgestorvenen doen verrijzen enz. Dikwijls worden dan ook vooral oude vrouwen als tooverkollen beschouwd, en men wendt wel eens geweldige middelen aan, om deze tot het wegnemen der, zoo men meent, door haar veroorzaakte onheilen te dwingen. De toenemende verlichting maakt echter allengs een einde aan dergelijke ongeregtigheden.
