Tooverlantaarn (Eene) is een toestel, waardoor men op een wit scherm in een donker vertrek sterk vergroote beelden van kleine voorwerpen verkrijgt. Die toestel bestaat hoofdzakeljjk uit eene vierkante blikken doos, waaraan (aan den voorwand) een ronde koker bevestigd is. In die doos staat een licht in het brandpunt van een aan den achterwand vastgehechten concaven reflector.
De hierdoor teruggekaatste lichtstralen bereiken eene convergérende lens aan den ingang van den koker, die alzoo een sterk licht werpt op eene daarvoor geschovene, met figuren beschilderde glazen plaat. Die figuren bereiken daarop eene divergérende lens aan het uiteinde van den koker en worden omgekeerd zigtbaar op een wit scherm, hetwelk zich op eenigen afstand van den toestel bevindt. Om regte beelden te verkrijgen, worden de glazen platen omgekeerd voor de lens geschoven. Het is duidelijk, dat men door verschuiving de beelden bewegen kan, en vooral de werking van twee tooverlantaarns, waarbij men bijv. figuren in een landschap laat rondwandelen, is verrassend.
De uitvinder van de tooverlantaarn is de Duitsche Jezuïet Kircher, die in 1680 te Rome overleed.
