Natie, afkomstig van het Latijnsche woord nasci (geboren worden), noemt men een gedeelte der menschheid, dat op grond van geboorte, taal en zeden een geheel uitmaakt.
Wie tot dit geheel behooren, hebben dezelfde nationaliteit. Natie en volk zijn in Nederland en Duitschland geenszins woorden van dezelfde beteekenis. Onder dit laatste verstaat men de bevolking van denzelfden Staat, welke dikwijls is zamengesteld uit ingezetenen, die tot verschillende natiën behooren, terwijl daarentegen dezelfde natie verschillende staten kan vormen. Het woord volk bevat alzoo een staatkundig denkbeeld; men kan bijv. wel van het Oostenrijksche volk, maar niet van de Oostenrijksche natie spreken. In Engeland en Frankrijk daarentegen hebben die beide woorden juist de omgekeerde beteekenissen; dáár is nation het staatsvolk, terwijl men voor het volk de woorden people en peuple bezigt.
In het denkbeeld van natie ligt de bewustheid van gelijken oorsprong en van eenheid, gewoonlijk nationaliteitsgevoel geheeten. Daardoor komt het onderscheid tusschen de verschillende natiën duidelijk aan den dag. Heeft eene natie een grootsch verleden of bekleedt zij eene invloedrijke plaats, dan ontaardt het nationaliteitsgevoel dikwijls in nationalen hoogmoed of — wat nog erger is — in nationalen haat.
Eene natie beschouwt gewoonlijk hare nationale onafhankelijkheid als het hoogste goed; daardoor alleen immers is zij in staat om hare nationale eigenaardigheden in taal, letterkunde en zeden te handhaven. Al die eigenaardigheden vormen het nationaal karakter. Dit wordt het gemakkelijkst bewaard, wanneer eene natie telijkertijd een Staat vormt. Zijn in denzelfden Staat verschillende natiën vereenigd, zoo ziet men er de volgende stelsels gevolgd: 1°. Dat der onderdrukking, zooals door Rusland ten opzigte van Polen, — 2°.
Dat der zamensmelting, — en 3°. Dat van gelijkheid voor de wet met betrekking tot de verschillende nationaliteiten. Een vierde, hoogst noodlottig stelsel, voorheen door Metternich in Oostenrijk gevolgd, namelijk om de verschillende nationaliteiten door onderlingen naijver in bedwang te houden, is thans verdwenen. De rigting van onzen tijd bevordert de vorming van nationale Staten op grond van het nationaliteitsbeginsel , dat aan elke natie het regt toekent om ook als Staat zelfstandig te bestaan.
