Atoomvolumen is de gewone, schoon eigenlijk niet zeer gepaste uitdrukking, om de betrekkelijke volumina van zulke massa’s van verschillende zelfstandigheden aan te duiden, welke (volumina) evenredig zijn aan de verbindingsgetallen of atoomgewigten. Men heeft het ook wel soortelijk volumen, aequivalentatoom of moleculairvolume genoemd.
De verbindings- of atoomgewigten wijzen de gewigtsverhoudingen aan, waarin de ligchamen zich scheikundig verbinden, en de atoomvolumina vermelden de ruimten, welke door de ligchamen van dat gewigt worden ingenomen, alzoo in welke volumenverhoudingen zij zich scheikundig verbinden. Zijn de atoomgewigten van twee zelfstandigheden A en B en de cijfers van haar soortelijk gewigt a en b, dan staan de volumina, door die zelfstandigheden ingenomen in verhouding als A/a tot B/b door wier quotiënten de atoomvolumina worden aangeduid. Bij verandering van het grondgetal voor het atoomgewigt verandert dus ook het cijfer voor het atoomvolumen, daar het enkel een verhoudingscijfer is.
Het atoomgewigt van zwavel is 200 als dat van zuurstof is = 100 en haar soortelijk gewigt 1,98, — het atoomgewigt van lood 1295 en zijn soortelijk gewigt 11,39; de atoomvolumina van zwavel en lood staan dus tot elkander als 200/1,98 : 1295/11,39 = 101 : 114.
Eene meer bepaalde, maar willekeurige beteekenis verkrijgen de getallen voor de atoomvolumina, wanneer de atoomgewigten betrekking hebben op eene bepaalde eenheid van gewigt. Neemt men daartoe Ned. wigtjes, zoodat men aan de atoomgewigten voor zwavel en lood deze beteekenis toekent, dat zich 200 wigtjes zwavel met 1295 wigtjes lood verbinden, dan zijn de atoomvolumina kubieke Ned. duimen. Immers het soortelijk gewigt wijst aan, hoeveel wigtjes een kubieke Ned. duim eener stof weegt. Alzoo: 200 Ned. wigtjes zwavel vullen eene ruimte van 101 kubieke Ned. duimen en 1295 Ned, wigtjes lood eene van 114 kubieke Ned. duimen, welke gezamenlijke kubieke duimen zich tot zwavellood verbinden.
De atoomvolumina van gasvormige, enkelvoudige ligchamen zijn even groot of hunne verhouding wordt door geheele getallen uitgedrukt.
