Alexis Michaëlowitsj was de tweede czaar van Rusland uit het huis van Romanow, de eenige zoon en opvolger van Michaël Federowitsj en de vader van Peter den Groote. Hij werd geboren den 10den Mei 1629 en beklom reeds op zijn 15de jaar den troon onder het toezigt van zijn leermeester Morosow en van den rijkskanselier Plessow. Hij verbeterde het leger door de Europesche krijgstucht in te voeren en wist daarmede meer dan één opstand in zijn rijk te dempen. Hij voerde met goed gevolg oorlog met Polen, Zweden en Turkije, breidde zijn gebied aanmerkelijk uit, bevorderde de binnenlandsche nijverheid en zond gezantschappen naar Amsterdam, naar Parijs en zelfs naar Peking, om handels- betrekkingen aan te knoopen. Hjj overleed den 29sten Januarij 1676 en werd opgevolgd door zijn zoon Fedor en later door diens stiefbroeder Peter den Groote.
Zijn kleinzoon Alexis Petrowitsj was de oudste zoon van Peter den Groote en Eudoxia Lapoesjin. Hij werd geboren te Moskou den 18den Februarij 1690. Van zijne moeder had hij de gehechtheid geërfd aan de oude barbaarsche zeden en aan het heilloos bijgeloof, die in zijn vader een vurigen bestrijder vonden. Zijne opvoeding werd verwaarloosd, en weldra konden ontevredene bojaren en priesters zich ingang bij hem verschaffen, zoodat hij een afkeer kreeg van de nieuwigheden , welke Peter de Groote invoerde. Deze ontdekte te laat het gevaar en sidderde bij de gedachte, dat het gebouw van Ruslands beschaving, dat hij met zoo veel moeite zocht op te trekken, door zijn opvolger zou worden gesloopt. De kloof tusschen vader en zoon werd door de stiefmoeder van dezen, door Catharina, nog wijder gemaakt. Peter liet hem kiezen tusschen verandering van gevoelen en het klooster. Alexis koos dit laatste, maar ontvlugtte gedurende zijns vaders uitlandigheid en begaf zich eerst naar Weenen en vervolgens naar Napels (1717). Op bevel van Peter keerde hij naar Rusland terug, waar geene vriendelijke ontvangst, maar de gevangenis en eene gestrenge regtbank hem wachtte. De ukase van den 2den Februarij 1718 verklaarde hem vervallen van den troon, en toen het later bleek, dat de wederspannige zoon er zich met geweld van wilde meester maken, werd een aantal bevorderaars van dien toeleg om het leven gebragt of verbannen en Alexis zelf, van hoogverraad aangeklaagd, door 144 regters eenstemmig ter dood veroordeeld. De Czaar deed zijn zoon het vonnis in den kerker voorlezen en schonk hem vervolgens genade. Alexis overleed weinige dagen daarna, op den 26sten Junij 1718. Er zijn er, die meenen, dat hij in den kerker vergiftigd of onthoofd is. Zijne gemalin, Charlotte Christine Sophie van Wolfenbuttel, was reeds overleden (1715), en zijn zoon beklom later, als Peter II, den troon.
