Jacob van Maerlant (± 1235— +/1300) is een van de eerste dichters geweest, die zich in zijn gedichten van de Nederlandse taal bediende; vóór dien schreef men bij voorkeur in het Latijn. Hij was een aantal jaren koster van het dorp Maerlant bij den Briel, later werd hij klerk bij de Schepenbank (stadsbestuur) te Damme in Vlaanderen.
In het begin schreef hij ridderromans, vol opgesmukte heldendaden en dweepzieke romantiek; later keert hij tot zichzelf in en moest hij erkennen, dat al die fantasie toch eigenlijk maar „leugens” is en dat het werkelijke leven ernstiger kanten heeft, dan de dromerijen over Roeland en Tristan. Hij werpt zich dan op de beschrijving van de werkelijkheid der bestaande maatschappelijke toestanden, die hij scherp critiseert.
Een groot deel van zijn werken uit deze periode zijn bewaard gebleven, zoals „De Wapene Martijns”, „der Kerken Claghe”, „der Natueren Bloeme”, de Rijmbijbel en de „Spieghel historiael”.
Vooral in zijn boek „De Wapene Martijns” klaagt hij in scherpe woorden over de toenmalige, zijns inziens onrechtvaardige, inrichting der maatschappij en predikt hij denkbeelden, die aan het communisme doen denken. Verder schreef hij over allerlei onderwerpen: godsdienst, geschiedenis, natuurlijke historie, enz.
