in het algemeen: de beteekenis die men aan een zaak geeft op grond van een vergelijking met andere zaken. De hoogere of lagere waarde, welke aan een zaak wordt toegekend, is afhankelijk van de behoefte, neigingen en economische positie van den persoon, die schat, verder van de mate van bruikbaarheid der zaak voor ?t doel waarvoor zij is bestemd, en van den weerstand die overwonnen moest worden om de zaak te verkrijgen, d. i. van de hoeveelheid arbeid aan haar besteed.
Deze factoren der waardebepaling, die elkander wederkeerig beïnvloeden, zijn veranderlijk. Zoo kan eenzelfde zaak op onderscheidene tijdstippen en voor verschillende personen een geheel andere waarde hebben, en voor een derde is de waarde welk een ander persoon aan een voorwerp toekent, niet altijd begrijpelijk of duidelijk. De prijs, die voor een zaak wordt betaald, is daarom ook niet altijd geëvenredigd aan de waarde dier zaak en de begrippen waarde en prijs mogen daarom niet worden verwisseld. De prijs van een voorwerp beweegt zich tusschen twee waardebepalingen, die van vraag en bod; vrager en bieder willen beiden winnen, geen van beide wil verliezen, en de waarde uitgedrukt in geld, die ten slotte gerekend wordt op te wegen tegen de waarde van het voorwerp, vormt den prijs.Voor de ontwikkeling der waardeleer, een der voornaamste onderwerpen der staathuishoudkunde, zijn vooral de door Adam Smith gemaakte onderscheidingen tusschen valiie in ase (gebruikswaarde) en ralue in exchange (ruilwaarde) van beteekenis geweest; de eerste is bij hem de bruikbaarheid eener zaak, de tweede de door het bezit eener zaak ontstane mogelijkheid, andere zaken daarvoor te kunnen verkrijgen. Zaken die de meeste gebruikswaarde bezitten, hebben soms weinig of geen ruilwaarde (bijv. het water) en omgekeerd (diamant). Anderen die op het gebied der waardeleer nieuwe inzichten hebben geopend zijn Ricardo, Rodbertus en vooral Marx (meerwaardeleer, zie Socialisme).
