de scheepvaart (zie ald.) met schepen welke uitsluitend of hoofdzakelijk worden voortbewogen door stoomwerktuigen (zie Scheepsmachines en Scheepsketels). De S. is nagenoeg onafhankelijk van wind en stroom, zij kan den koristen weg kiezen, en maakt om deze redenen een snel en tevens geregeld verkeer tusschen de verschillende deelen der aarde mogelijk.
De S., klein begonnen met Fulton’s tochten op de Hudsonrivier tusschen NewYork en Albany in 1807, heeft in het wereldverkeer een algeheele omwenteling teweeggebracht, voor den handel nieuwe afzetgebieden ontsloten, het personenvervoer op geweldige wijze doen toenemen. Liverpooi is de eerste hoofdzetel van oceanische lijnen naar Amerika geweest; in 1840 opende de Cunard-Mij. hare lijnen naar Halifax en New-York, 1842 werd van Engeland uit de eerste reis om de wereld met een stoomschip gedaan. Thans beheerscht de S. het verkeer op ongeveer alle zeeën, gevolg van de hooge technische ontwikkeling van het stoomschip.Literatuur: ,,Lloyd’s Universal Register of British and foreign shipping” (jaarlijks), „Bureau Veritas” (Parijs, jaarl.), Speek, Wdthandel and See macht (Leipz. 1900), Amst. Almanak voor Koophandel en Zeevaart (jaarlijks, 1906: 81ste jaargang).
Onderstaande tabel geeft een overzicht van den tegenwoordigen omvang der S. in de voornaamste zeevarende landen (naar „Lloyd’s Register of Shipping”, 1905/06), niet inbegrepen stoomvaartuigen van minder dan 100 ton:
Landen Aantal stoom- schepen. Registerton (bruto). Registerton (netto).
Groot-Britannië 9 029 9 421 792 15 409 588
Duitschland 1 556 1 910 000 8 098 702
Vereenigde Staten 1 825 1 799 071 1 2 558 694
Frankrijk 764 725 688 1 260 978
Noorwegen 1 076 659 505 1 081 835
Japan 691 ! 550 729 870 839
Italië 875 | 478 108 741 110
Spanje 450 I 428 916 698 265
Nederland 405 : 412 271 659 409
Rusland 661 ! 882 275 639 062
Oostenr.-Hongar. 290 1 877 868 604 669
Zweden ! 827 1 859 625 592 695
Denemarken ! 481 ! 816 562 537 242
Griekenland ; 214 ; 221 112 848 7 68
Brazilië | 250 S 101 810 ; 161462
België i 118 ! 100 711 156 677
Turkije i 128 ! 55 898 89 250
Argentinië ! 127 : 46 718 76 133
Chili ! 54 j 41 758 67 288
China ! 44 | 87 087 57 436
Portugal i te I 86 691 58 077
Cuba 45 29 707 46 560
Philippijnen 98 28 986
1 ^ ‘ ' 46 407
Uruguay 24 16 122 25 617
Mexico 1 40 14 525 23 785
Rumenië 19 : 12 148 22 470
Andere landen 70 - 24 041 40 939
Totaal 19 153 18 588 769 29 968 892
Voornaamste reederijen in Nederland:
Holland-Amerika-Lijn (Ned.-Amerik. Stoomvaart-Maatschappij), opgericht 1872, zetel der directie Rotterdam; ultimo 1905: 8 stoomschepen (en 1 in aanbouw), tezamen 76.000 registerton bruto; Rotterdam—New-York (eiken Zaterdag, duur der reis gemiddeld 9 a 10 dagen); Rotterdam—Newport-News (Zaterdags om de 14 dagen, reis 12 a 14 dagen).
Stoomvaart-Maatschappij ,,Nederland’ opgericht 1870, zetel der directie Amsterdam; einde 1905: 17 stoomschepen, tezamen 65.000 registerton bruto; Amsterdam—Batavia (Zaterdags om de 14 dagen, om den andere met de Rotterdamsche Lloyd; reis gemiddeld 88 dagen), over Southampton, Genua, Port-Saïd, Suez, Sabang (Poeloe-Weh) en Singapore.
Koninklijk Paketvaart-Maatschappij, opgeriht 1888, zetel der directie Amsterdam; ultimo 1905: 40 passagierschepen (waarvan 3 in aanbouw), tezamen 57.000 registerton bruto, 5 vrachtschepen, tezamen 8700 registerton; verschillende stoombootlijnen in den Indisehen archipel.
Rotterdamsche Lloyd, opgericht 1883, zetel der directie Rotterdam; ultimo 1905: 17 stoomschepen, waarvan 2 in aanbouw, tezamen (zonder deze laatste) 52.000 registerton bruto; Rotterdam—Batavia (Zaterdags om de 14 dagen, om den andere met de St. Mij. „Nederland”, zie boven; reis 36 a 37 dagen), over Southampton, Marseille, Port-Saïd, Suez, Padang, eventueel Perim, Aden, Colombo.
American Petroleum Company, opgericht 1891, zetel der directie Rotterdam; ultimo 1905: 10 schepen, tezamen 31.300 registerton bruto.
Koninklijke Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij, opgericht 1856, zetel der directie Amsterdam; ultimo 1905: 30 schepen, tezamen 29.800 registerton bruto; havens welke worden aangedaan: die van de Oostzee, Spanje, Portugal, Middell. zee, de Levant, alsmede Hamburg, Bordeaux enz.
Zuid-Amerika-Lijn, zetel der directie Amsterdam; ultimo 1905: 6 stoomschepen, tezamen 27.800 registerton bruto.
Alycmcene Stoomvaart-Maatschappij (W. H. Müller & Co.), Rotterdam; ultimo 1905: 10 stoomschepen, tez. 22.800 registerton bruto.
Java-China-Japan-Lijn, opgericht 1902, zetel der directie Amsterds™; ultimo 1905: 5 stoomschepen (waarvan 1 i aanbouw), tezamen 21.500 registerton bruto.
Jos. de Poorter, Rotterdam, ultimo 1905: 9 stoomschepen,. tezamen 18.000 registerton bruto.
Koninklijke West-Indische MaiIdienst, opgericht 1882, zetel der directie Amsterdam; ultimo 1905: 9 stoomschepen, tezamen 16.700 registerton bruto; Amsterdam—Paramaribo (16 dagen), Woensdags om de 14 dagen; havens welke worden aangedaan: Demara, Trinidad, Carupana, Cumana, Guanta, La Guayra, Porto Cabello, Curapao, Jacmel, Aux Cayes, Port au Prince (Haïti), New-York, enz.
Nederl. Stoomvaart-Maatschappij ,, Oceaan”, opgericht 1891, zetel der directie Amsterdam (gaat uit van de Holt Line, te Liverpool), ultimo 1905: 4 stoomschepen, tezamen 12.500 registerton bruto.
Stoomvaart-Maatschappij Oostzee, opgericht 1896, zetel der directie Amsterdam; ultimo 1905: 7 stoomschepen, tezamen 12.500 registerton bruto.
Stoomvaart-Maatschappij ,,Zeeland” zetel der directie Vlissingen; ultimo 1905: 7 stoomschepen, tezamen: 12.400 registerton bruto.
Stoomvaart-Maalschappij „De Maas Rotterdam, ultimo 1905: 4 stoomschepen, tezamen 10.600 registerton.
Stoomvaart-Maatschappij (Hudig & Veder), Rotterdam; ultimo 1905: 4 schepen, tezamen 10.500 registerton bruto.
Hollandschc Stoomboot-Maatschappij, opgericht 1885, zetel der directie Amsterdam: ultimo 1905: 9 stoomschepen, tezamen 9000 registerton bruto; Amsterdam—Londen (eenige malen per week), Amsterdam—Huil (elken Woensdag en Zaterdag), verder tusschen Amsterdam ien verschillende eng. en belgische havens.
H. C. Lensen, Terneuzen, ultimo 1905: 5 stoomschepen, tezamen 8800 registerton bruto.
Vrachtvaart-Maatschappij ,,Bothnia7’, zetel directie Amsterdam; ultimo 1905: 4 stoomschepen, tezamen 8500 registerton bruto.
Stoomvaart-Maatschappij „TriIon’’ Rotterdam; ultimo 1905: 4 stoomschepen, tezamen 8000 registerton bruto.
Stoomvaart-Maatschappij „Tromp7’, Rotterdam, ultimo 1905: 4 stoomschepen, tezamen 7800 registerton bruto.
Stoomschip Maatschappij „Nederl. Lloyd7’, opgericht 1901, zetel der directie Rotterdam; ultimo 1905: 3 stoomschepen, tezamen: 6600 registerton bruto.
Stoomvaart-Maatschappij ,,Amsterdam7’, zetel der directie Amsterdam, ultimo 1905: 2 stoomschepen, tezamen 6.100 registerton bruto.
Voornaamste buitenlandsche reederijen:
(Sommige daarvan zijn behandeld in afzonderlijke artikelen).
