gemeente in Limburg (arrondissements- en kantonshoofdplaats), aan de monding van de Roer in de Maas, 102/3 km.2 groot, bevat de stad R., de dorpen ’t Zand en Weerd, de gehuchten Roer, Hatenboer en Broekin, en telde 1 Jan. 1902: 12.725 inw. Kiesdistrict zie beneden; personeele belasting: kom der gemeente 6de, overig deel 8ste kl.
De stad R. ligt aan den mond van de Roer (vandaar de naam) in de Maas, en is ontstaan rondom een jachthuis van de graven van Gelder op den hoogen rug die zich aan den oostoever der Maas in de Maasvallei uitstrekt; in 1224 werd er een klooster (het Munsterklooster) gesticht, en reeds in 1221 kreeg de zich snel uitbreidende plaats vestingmuren (van Otto III). Weldra werd de stad middelpunt van een uitgebreid handelsverkeer, en in 1450 vindt men de plaats vermeld als behoorende tot den bond der Hanzesteden.
Bij de oprichting der nieuwe bisdommen in de Nederlanden door Philips II werd R. de zetel van den primaat van Gelderland; het bisdom, tijdens den 80-jarigen oorlog telkens opgeheven en hersteld, al naar de stad in de macht was van protestanten of katholieken, bestond tot 1801; bij het herstel der bisschoppelijke hiërarchie in 1853 werd het opnieuw zetel van een bisdom, dat de prov. Limburg omvat en ingedeeld is in 14 dekenaten, die in 1903 tezamen 172 parochiën telden. R. ligt aan vier spoorwegen. De vestingwerken zijn in het begin der 19de eeuw gesloopt. R. heeft druk marktverkeer en ©enige nijverheid (fabrikage van meel, gebrandschil- . derd glas, religieuse artikelen, chemicaliën, goud- en zilverborduursel, enz.). De stad is regelmatig en ruim gebouwd, heeft drie pleinen (Munsterplein, Markt en Mariengaarde), een fraaie brug over de Maas (1771) en ook een over de Roer (1867). De voornaamste gebouwen zijn: de Munsterkerk, de kerk St.Christophorus (groot aantal altaren en vele schilderijen), het stadhuis. Het is zetel van een arrond.-rechtbank, welks rechtsgebied zich uitstrekt over de kantons R., Yenlo, Weert, Helmond; alsmede van een kantongerecht. Het is verder de hoofdplaats van een kiesdistrict, samengesteld uit de gemeenten R., Susteren, Roosteren, Echt, Ohé-en-Laak, Stevensweert, Vlodrop, Posterholt, St. Odiliënberg, Melicken-Herkenbosch, Montfort, Maasbracht, Linne, Herten, Maasniel, Hora, Beegden, Heel-enPanheel, Wessem, Thorn, Swalmen en Beessel.
