1) Rivier in Frankrijk, België en Nederland, ontstaat in het zuiden van het fransche departement Haute-Marne, 3 uur n.o. van Langres, bij het dorp Meuse, loopt n.waarts door het departement Vosges, waar zij bij Bazoille onder den grond verdwijnt om bij Noncourt weer te voorschijn te komen, verder in n.w. richting voorbij Neufchateau, St. Michel, Verdun, Stenay, Sedan, Mezières Charleville en Givet.
Een weinig beneden Givet komt zij op belgisch grondgebied, loopt door de belgische provinciën Namen en Luik voorbij de steden Dinant, Namen, Huy en Luik, om bij Eysden in Limburg op nederlandsch grondgebied te komen. Van hier af tot Stevensweert maakt zij eerst de grensscheiding tusschen Belgisch en Nederlandse h Limburg uit, om dan van Maashees tot Mook de grens tusschen Noord-Rrabant en Limburg te vormen, neemt dan een w. richting aan en scheidt N.-Brabant van Gelderland. In Nederland loopt zij voorbij Maastricht, Roermond, Venlo, Grave, Gorinchem, Dordrecht, Rotterdam, Delftshaven, Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Brielle, en valt ten z. van den Hoek-van-Holland met een broeden, maar ondiepen, natuurlijken mond en langs den Nieuwen-Waterweg in de Noordzee. Bij Woudrichem vloeit de Maas met de Waal samen. Zij bereikt hier haar grootste breedte (1100 m.), die bij Dordrecht reeds tot 400 m. geslonken is. Het grootste verval heeft de M. op nederlandsch gebied tusschen Maastricht en Venlo (30 m.); overigens is zij in ons land zoo ondiep dat bij lagen waterstand de scheepvaart groote belemmering ondervindt.
Haar mond heeft slechts een diepte van S1/^ m., het Hollandsch-Diep bij Willemstad heeft daarentegen een waterstand van 30 m. Een groot deel van haar water vond vroeger bij hoog peil (-f- 10.35 A.P. te Grave) door de Beersche overlaat een weg door de lage landen langs Herpen, Berchem, Osch, Geffen, Nuland en Rosmalen (Beersche Maas) naar de Dieze. In 1904 is echter de Verlegde Maas geopend (tusschen Heusden en Keizersveer, n. van Geertruidenberg), die een groot deel van het Maaswater naar het Hollandsch-Diep voert. Met dit laatste staat de M. verder in verbinding door Nieuwe Merwede en Dordsche Kil, terwijl zij door Spui en Voornsch kanaal met het Haringvliet verbonden is. Tot de voornaamste rivieren, die de Maas opneemt behooren in Frankrijk: rechts de Mouzon, Vair, Chiers, Semoy, Houille, en links de Bar; in België: rechts de Lesse, Hoyoux, Ourthe (met Amblève en Vesdre) en Beroine; links de Hermeton, Sambre, Mehaigne; in Nederland rechts de Geul, Geleen, Roer, Swalm, Niers, links de Jeker, Neer, Dieze en Donge. De voornaamste kanalen in het Maasgebied zijn: het kanaal van Luik naar Maastricht, van Maastricht naar ’s Hertogenbosch, en van Bocholt naar Herenthals met een zijtak naar Antwerpen. Daar de Rijn door de Waal het grootste deel zijner watermassa naar de M. en daardoor naar zee afvoert, worden de Monden-van-de-Maas ook als Rijnmonden aangemerkt.2) Beersche M., zie boven.
3) Beneden M., gedeelte der Maas tusschen Mook en de samenvloeiing van Maas en Waal bij Woudrichem.
4) Nieuwe M., loopt langs Rotterdam, Delftshaven, Schiedam, Vlaardingen en Maassluis naar Brielle.
5) Oude M., linkerarm der Merwede bij Dordrecht.
6) M. of Aan-de-Maas, buurtschap in de gemeente Geul, Limburg.
