algemeene naam voor massa's losse, korrelige deeltjes van een of ander gesteente. Het gewone Z. bestaat uit meer of minder fijn verdeeld en gladgerold kwarts; het bevat dikwijls ook glimmer-, veldspaat-, granaat-, glauconietdeeltjes enz.; het is in het algemeen een verweeringsproduct van kwartsachtig gesteente, door mechanische en chemische krachten verdeeld en vervolgens door water en winden verplaatst en opeengehoopt.
Worden zulke massa’s door een natuurlijk cement weer tot een hard gesteente vereenigd, dan vormt zich zandsteen. Heeft dit niet plaats, dan blijft het Z. zeer bewegelijk, een spel der winden en van het water, waardoor zandbanken, duinen en onregelmatige ophoopingen van zand in het land (zandcerstuidnyen) ontstaan. Op allerlei wijze wordt nut getrokken van het Z., o. a. bij het bouwen en in de glas- en porceleinindustrie. Er zijn nog verschillende andere soorten van Z., als schelpzand (fijn verdeelde schelpen), koraalzand (korrelige stukjes van koralen), vulkanisch Z., dat hetzij tijdens een vulkanische uitbarsting uitgeworpen is of door stroomend water van lavamassa’s is losgeraakt. Zandgrond is op zichzelf onvruchtbaar; om hem voor bebouwing geschikt te maken moet hij hetzij zwaar bemest of met klei als anderszins vermengd worden (zie Zavelgronden).
