(spaansch Cadiz).
1) De zuidelijkste prov. van. Spanje, in het voormalig koninkrijk. Sevilla, grenst ten z. en w. aan zee, overigens aan de provinciën Huelva, Sevilla en Malaga, is 7342 km2, groot, en telt 430,000 inw.; de benedenloop der Guadalquivir vormt de noordwestgrens; C. is voor het grootste deel goed vruchtbaar en levert gezochte, zware wijnen, olijfolie en graan, en voorts zout en visch.
2) C., hoofdstad der gelijkn. spaansche provincie, en een der belangrijkste handelssteden van Spanje, vesting eersten rang, ligt onder 36° 27 40'" N.B. en 6° 12' 19" W.L. van Gr., aan het uiteinde van een smalle, zandige, 8 km. lange landtong (de n. w. uitlooper van het door het Santi Petri-kanaal van het vasteland gescheiden eiland Leon), aan de baai van Cadix; de stad is door vestingwerken omgeven, terwijl verder op genoemde landtong nog de forten San Sebastian, Puntales en Cortadura de San Fernando, benevens de redoute Glorieta Glorieta gelegen zijn; daartegenover de forten Santa Catalina en Matagorda die met het fort Puntales de invaart der bocht van Puntales beheerschen; onder de vele ruimen pleinen der stad is de Plaza Antonio, waarop de hoofdstraat, de Calle Ancha, uitloopt, het grootste; vele gebouwen hebben platte daken met kleine torentjes (miradores); de Torre (toren) de Vigia of de Taviro biedt een heerlijk vergezicht: overigens weinig merkwaardige gebouwen behalve een oude (1597) en een nieuwe (1769) kathedraal; de stad lijdt zeer aan gebrek aan goed drinkwater. C. is zetel van het provinciaal bestuur, van een bisschop, en heeft drie hospitalen, een krankzinnigengesticht, meerdere schouwburgen, een circus voor stierengevechten met plaatsruimte voor 11,000 toeschouwers , een zeevaartkundige academie, kweekschool voor de zeevaart, een schilderschool, een handelsschool, een priesterseminarie, een kunst- en natuur historisch museum, een academie voor schoone kunsten, een voortreffelijk ingerichte sterrenwacht, een hydrographisch depót enz.; zij drijft nog steeds, hoewel machtige concurrenten vindende in Huelva en Malaga, een belangrijken handel in wijn en olijfolie, lood en zout. 68.500 inw.
