Een mythisch volk, uitsluitend uit vrouwen bestaande; zij hadden haar hoofdzetel in de stad Themiscyra in Cappadocië, aan de rivier Thermodon; zij duldden geen mannen in haar gebied, doch hielden ter instandhouding van haar geslacht gemeenschap met de naburige Gargareërs, aan den voet van den Kaukasus; van de hieruit voortkomende kinderen werden de jongens door haar gedood of naar hunne vaders gezonden, de meisjes hielden zij bij zich en onderwezen ze in de kunst des oorlogs. Zij brandden haar de rechterborst af, omdat deze bij het spannen van den boog hinderlijk was.
De Amazonen deden verre krijgstochten, van Scythië tot in Thracië, van Thermodon tot in Syrië en in de voorste deelen van KleinAzië. Toen zij in Lycië koning Iobates aanvielen, werd haar leger door Bellerophon vernield. In Phrygië streed de jeugdige Priamus tegen haar, later echter kwamen zij hem tegen de Grieken te hulp, met welke zij meermalen in botsing kwamen Zelfs zouden zij naar Athene gekomen zijn, om Theseus te beoorlogen, die aan# den Thermodon tegen haar gevochten en bare koningin Antipo (of Hippolyte) weggevoerd had. Vele lateren beschouwen de Amazonen als een zuiver mythisch volk, anderen nemen een geschiedkundigen grondslag aan en vinden den oorsprong van de fabel der Amazonen, en van hare verspreiding, in de vrouwenregeering en den vrouwenadel, die bij vele oude vo^en in zwang was, en voornamelijk daarin bestond, dat de adel door de moeder, niet door den vader, werd voortgeplant. Waar deze gewoonte heerschte, zoo als bij de volken in de streken van Scythië tot aan den Thermodon, in Lycië en andere plaatsen, daar zouden de Amazonen gewoond of daarheen hare krijgstochten gericht hebben. Daar verder hare godsdienstige vereering voornamelijk aan Ares en aan Artemis Tauropolus zou gewijd zijn geweest, schreef men haar de stichting van (naar een grieksche vaasschildering) vele steden in Klein-Azië toe, waar Artemis vereerd werd, zooals Ephesus, om welke reden zelfs latere uitleggers haar voor tempeldienaressen van Artemis en priesteressen van Luna houden.
De legende van hare gevechten met de Grieken, vooral met Hercules en Theseus, de vertegenwoordigers van de verspreiding der grieksche beschaving, schijnt ontstaan te zijn uit den tijd, toen voor ’t eerst grieksche koloniën aan den Pontus Êuxinus in vijandige aanraking kwamen met de daar wonende barbaarsche volkstammen. DeAmazonen werden dikwijls door de kunst voorgesteld, en wel als kloeke, krijgshaftige vrouwen, meest te paard, gewapend met een strijdbijl, een speer, een schild in den vorm van een halve maan, een boog en pijlkoker, een gordel om de lenden en een zwaard aan een over de borst hangenden bandelier.
De geschiedenis van Bohemen levert een merkwaardig voorbeeld op van vrouwen in den geest der mythische Amazonen. Onder aanvoering eener zekere Wlasta scheidden zich een menigte jonge vrouwen af tot een organisatie, die op militaire wijze werd ingericht; zij versterkten de streek die zij ter woonplaats kozen, met forten en handhaafden zich acht jaren lang tegen den hertog van Bohemen, Przémyslas; de manspersonen die in haar macht vielen werden omgebracht of voor slavendiensten gebruikt.
Ook beweerde Orellana, die voor het eerst Amerika’s grootste rivier bevoer (1539),. met troepen vrouwelijke krijgslieden te kampen te hebben gehad, aan welke bewering, hetzij ze op een feit of op een vergissing berust, bedoelde rivier in elk geval haar naam — Amazonen-rivier — ontleent. Werkelijk geschiedkundig bekende Amazonen zijn verder die van Dahomey (zie aldaar); deze zijn evenwel verdwenen sinds de Franschen genoemd land veroverden.
