o. (-en),
1. beeld waarnaar iets gevormd is ; — dat is zonder voorbeeld, zo iets is nog nooit voorgekomen ;
2. beeld, voorstelling of handeling, bepaaldelijk gesteld of gegeven om nagemaakt of nagedaan te worden, model, patroon: schrijven, tekenen naar een voorbeeld; — het voorbeeld geven, voorgaan, tonen hoe anderen moeten handelen: er moest zuinigheid betracht worden, en de koningin gaf het voorbeeld; ten voorbeeld gesteld worden; (spr.) leringen wékken, maar voorbeelden trekken;
3. al wat nagevolgd wordt, met betr. tot die navolging: naar het voorbeeld van —; tot voorbeeld dienen; iemands voorbeeld volgen, doen zoals hij; persoon naar wie men zich richt, inz. bij het beoefenen van een kunst: Huygens was zijn voorbeeld; — aan iem. een voorbeeld nemen, diens gedragingen tot richtsnoer nemen, hem navolgen; — met omkering van het begrip spreekt men ook van een afschrikwekkend voorbeeld, iets dat er van af moet schrikken het na te volgen; — vand. ook een voorbeeld stellen, iemand bestraffen om anderen af te schrikken;
4. toonbeeld : hij is een voorbeeld van verdraagzaamheid;
5. wat gesteld, gegeven, getoond, gezegd wordt om tot nadere verklaring, tot beter begrip te dienen: laat ik u een voorbeeld geven; iets door voorbeelden toelichten; in ieder artikel van dit woordenboek worden voorbeelden gegeven; — paradigma; — bijvoorbeeld (ook aaneengeschr.), om een geval te noemen.
