Zandsteen - door diagenese verhard zand. Het aaneenkitten kan geschieden door calciet, dolomiet, ijzeroxyden, kiezelzuur, verhardende kleisubstantie, glaukoniet. Menigmaal vormen zich ook op den duur in z. nieuwe mineralen, waaronder glimmer een van de meest voorkomende is. In de kiezelzandsteenen kan het verschil tusschen bindmiddel en de korrels geheel te loor gaan ; temidden van een serie zandsteenen, welke duidelijk hun aard als bezinkingsgesteente verraden, treft men dikwijls oogenschijnlijk geheel homogene gesteenten aan, dus zonder korrelstructuur, welke geheel identiek zijn met metamorfe kwartsieten.
De bruikbaarheid van een zandsteen als bouwsteen wordt grootendeels beheerscht door den aard van het verkittingsmateriaal en den graad van de onderlinge verkitting. — In de bouwkunde vindt de zandsteen toepassing als versiering, zooals voor banden in muren en op topgevels, maar ook voor verschillende nuttige doeleinden, waarbij hij op grond van zijn duurzaamheid boven hout verkozen wordt, b.v. voor balustrades en balkonhekken. Vóór de algemeene toepassing van den baksteen werden monumentale gebouwen geheel in z. opgetrokken ; in latere jaren is het gebruik van z. minder geworden : eenerzijds treedt de Hollandsche baksteen hier meer naar voren, anderzijds leent de gewapend-beton-constructie er zich minder toe. Hier te lande wordt alleen in Zuid-Limburg z. gevonden, n.l. mergelsteen. Hij is voor kerken- en huizenbouw veel gebruikt en heeft de goede eigenschap, in den loop der jaren aan het gebouw nog te verharden. In het Oosten van ons land is de Gildehauser- en Bentheimer-steen veel toegepast.
Ook andere Duitsche z.-soorten (vooral Oberkirchner- en Udelfanger-steen) zijn hier bekend geworden, evenals Belgische en Fransche z. Voor bestratingsmateriaal is de kiezelzandsteen uit België hier veel ingevoerd. Verder gebruikt men hier z. voor slijpsteenen, molensteenen en zelfs voor verhardingsmateriaal in wegfundeeringen. Z. vindt men in alle kleuren en verschillende graden van vastheid. Soms is hij niet bestand tegen vorst, terwijl de duurzaamheid zeer uiteenloopt.
