Uruguay - Kleinste republiek van Z.-Amerika, 178.700 K.M.2, 1.500.000 inw. In geologisch opzicht behoort U. tot het Braziliaansch massief, maar wegens de economische toestanden wordt het gerekend tot de La Plata-staten. Het grenst trouwens ook aan deze rivier en heeft korten tijd aan Argentina behoord. Het land bestaat grootendeels uit zandsteen, met hier en daar „cuchillas”, d. z. heuvelruggen, de overblijfselen van een oud gebergte.
In het algemeen daalt het land Westwaarts naar de U.-rivier, zooals o. m. blijkt uit de Rio Negro, de voornaamste rivier van het land. Kleinere riviertjes stroomen zelfstandig Oostwaarts naar den Atlantischen Oceaan en monden vaak uit in een haf, waarvan de grootste is de Lagoa Mirim. De kust is meest vlak en moerassig en daardoor moeilijk te genaken, behalve nabij Montevideo, waar het oude grondgebergte voor den dag komt. Het klimaat van U. is door de ligging tusschen 30° en 35° Z.B. zuiver subtropisch. Gemiddelde jaartemperatuur 16 a 17° C., met Januari als warmste maand; de regenval (gemiddeld iets meer dan in Nederland) is vrijwel regelmatig over de 4 jaargetijden verdeeld. De bevolking bestond oorspronkelijk uit Charua’s, behoorende tot de Pampa-Indianen. Zij werden in 1831, in een laatsten grooten oorlog, vrijwel vernietigd. Van de Blanken zijn ongeveer 200.000 immigranten, voornamelijk Italianen (62.000), Spanjaarden (55.000), Brazilianen en Argentijnen.
De Blanken wonen vooral in de steden bijeen; alleen de hoofdstad Montevideo omvat met 362.000 inw. ongeveer 25 % der geheele landsbevolking. Daarop volgen Salto met 30.000 ; Paysandu met 26.000 en Mercedes met 23.000 inw. Godsdienst voornamelijk R.-K. Er heerscht echter algeheele vrijheid van godsdienst; kerk en staat zijn gescheiden. De hoofdstad bezit een universiteit, die door 4200 studenten wordt bezocht. Aan het hoofd van de regeering staat een president, die voor den tijd van 4 jaar direct door de bevolking wordt gekozen; is na een tijdsverloop van 8 jaar weer herkiesbaar. Het parlement bestaat uit een Tweede Kamer van 90 leden voor 3 jaar gekozen en een Senaat van 19 leden (voor elk departement 1 Senator) voor 6 jaar gekozen. De 19 departementen bezitten een zekere mate van zelfbestuur.
U. bezit over het algemeen een vruchtbaren bodem; slechts enkele departementen zijn te droog en te steenachtig voor landbouw. Bijna 100.000 menschen vinden daarin thans een bestaan. Het land levert voornamelijk tarwe, gerst, haver en lijnzaad op, waarmede± 400.000 H.A. is beplant. Bovendien leveren Colonia en Paysandu veel wijn op, die echter voor inlandsch gebruik dient, evenals de verbouw van tabak en olijven. Van meer beteekenis voor den uitvoer is de veeteelt. Vooral langs de rivieren is de veehouderij zeer aanzienlijk.
De veestapel bestaat o. m. uit 8.8 millioen runderen, 11 millioen schapen, 600.000 paarden. Wol behoort met vleesch, huiden en vet tot de belangrijkste uitvoerartikelen van het land. Fray Bentos met de wereldvermaarde fabrieken van Liebig en Paysandu zijn de groote middelpunten. De grootste waarde had de totale uitvoer in 1919, n.l. bijna 350 millioen gulden; hiervan was de woluitvoer het belangrijkst. Litt.: W. H. Koebel, Uruguay (1912) ; Sampognaro, L’U. au commencement du XXe siècle (1910).
Geschiedenis. U. vormde het Oostelijke district, de z.g. Banda Oriental van het Spaansche La Plata-gebied. Tijdens den vrijheidsoorlog dezer kolonie poogde Brazilië zich van genoemd district meester te maken; de tusschenkomst van Engeland bracht een verdrag in 1828 tot stand, waarbij het als Republica Oriental del Uruguay onafhankelijk werd verklaard. E<m grondwet kwam in 1830 gereed. De gesch. van Ul5s tientallen jaren die van binnenlandschen strijd tusschen de Blancos (oorspronkelijk de grondbezitterspartij) en de Colorados (meer een volkspartij, versterkt vooral door genaturaliseerde Italianen). Eerst regeerden de Blancos, na 1854 meestal de Colorados. Misbruik van gezag, aanwenden van staatsinkomsten ten bate der partijhoofden, gevolgd door revolutionnaire bewegingen, was de gewone loop van zaken, die meermalen tot staatsbankroet, eens, in 1864, tot gewapende interventie van Brazilië aanleiding gaf.
Eerst in 1897, toen het wanbeheer tot revolutie en moord op president Borda leidde, wist diens opvolger Cuestas de Blancos te verzoenen en een betere toestand trad in. Economisch ging het land in deze eeuw zeer vooruit door de toenemende uitvoer van veeteelt-, later ook van landbouwproducten en ooft. Tijdelijk veroorzaakte de stremming hiervan in den wereldoorlog een kritieken toestand. In 1917 koos U., waar sterke sympathie voor Frankrijk bestond, de zijde der Geallieerden. Litt.: Koebel, U. (London 1910).
