Phasenregel, - een door Willard Gibbs tusschen 1874 en 1878 langs thermodynamischen weg gevonden regel voor de chemische evenwichten en dien men kort aldus kan formuleeren: het aantal vrijheidsgraden van een systeem is twee grooter dan het aantal componenten, verminderd met het aantal phasen. Past men dit toe op een enkelvoudige stof (één component), b. v. water, dan volgt eruit, dat water in één phase, b. v. in vloeibaren toestand, zonder ijs of damp, twee vrijheidsgraden heeft, d. w. z. dat men over twee grootheden, zooals b. v. druk en temperatuur, naar verkiezing kan beschikken. Heeft men echter één component, water, in twee phasen, b.v. vloeistof naast damp of vloeistof naast vast, dan is het aantal vrijheidsgraden slechts één, d. w. z. dat men of wel den druk of wel de temperatuur nog naar willekeur kan kiezen, doch dat door die keuze de andere van die grootheden van zelf is vastgelegd.
Heeft men voor diezelfde één component, water, drie phasen, de vaste (ijs) de vloeibare (water) en de gasvormige (waterdamp) naast elkander in evenwicht, dan zal dit evenwicht geen enkelen vrijheidsgraad bezitten, doch alleen bij één bepaalde temperatuur en druk mogelijk zijn, bij het gegeven voorbeeld, n.l. bij een temperatuur van 0,0076° en 4.6 m.M. druk. De p., die door de zeer algemeene formuleering, die de ontdekker eraan gegeven had, weinig de aandacht had getrokken, is in de handen van Bakhuis Roozeboom een kostbaar hulpmiddel gebleken tot het ontwarren van de meest gecompliceerde evenwichten, een hulpmiddel, dat niet alleen als de vroegere alleen voor den verdunden of gasvormigen toestand, maar algemeen toepasselijk was en dat bovendien niet aan de moeilijk te verificeeren molecuulsoorten maar aan het betrekkelijk eenvoudige begrip component was vastgelegd.
