Manzoni - (Alessandro), Italiaansch schrijver, geb. 1785 te Milaan uit een adellijk geslacht, het hoofd van de romantische richting in Italië. Na middelmatig onderwijs van priesters ontvangen te hebben, begon hij zich met vuur aan de studie der klassieken te wijden. De litteraire loopbaan van M. kan in 4 tijdvakken verdeeld worden: Het eerste, dat tot 1810 gaat, bevat zijn jeugdwerken en is klassiek. De invloed der groote dichters van zijn tijd (Monti, Parini, Foscolo) is er zeer in merkbaar.
Hiertoe behooren Trionfo della Libertà (1801), Urania (1807—1809). In 1805 ging M. naar Parijs, waar hij tot 1810 bleef. Hij bezocht er salons waar veel philosofen en politici elkaar ontmoetten, welke grooten invloed op hem hebben gehad. In dien tijd was hij Voltariaan en Jacobijnsch. Later keerde hij echter tot het oude geloof terug. De tweede periode bevat lyrisch-religieuse en lyrisch-civiele gedichten. Tot het eerste genre behooren de vijf Inni sacri, uitgegeven tusschen 1812—1825. Uit de lyrisch-civiele gedichten spreekt M.’s vaderlandsliefde, zooals uit Marzo 1821.
De beroemde ode II cinque maggio is het meest onzijdige gedicht genoemd, dat door Napoleon is geïnspireerd (in zevenentwintig talen vertaald). De treurspelen II Conte di Carmagnola (1816— 1820) en Adelchi (1820—1822) hebben als tooneelwerk weinig waarde. De mooiste gedeelten er van zijn de lyrische. In 1821 begint de derde periode, die episch genoemd kan worden, daar die gewijd is aan den beroemden historischen roman, I promessi Sposi, waarvan de eerste uitgave in 1824 verscheen. De toestand van Lombardije, tusschen 1628 en ’30 onder de Spaansche overheersching wordt er in geschilderd. Het boek, dat in Italië buitengewoon populair is, heeft vooral waarde door de details. In de vierde periode heeft M. alleen historische en theoretische verhandelingen geschreven, o. a.: Dell’ Unità della Lingua e dei Mezzi di diffonderla (1868), (over de eenheid der taal en over de middelen haar te verspreiden).
De grondgedachte er van is, dat de spreektaal der Florentijnen de schrijftaal der Italianen moet zijn. Dit ideaal heeft hij in praktijk gebracht in de uitgave van de Pr. Sp. van 1842 door vele doode vormen te vervangen door levende Florentijnsche. M. stierf in 1873. Litt.: V. Waille, Le romantisme de Manzoni (Algiers 1890); Ch. Dejob, Madame de Stael e l’Itali (Parijs 1890); Manzoni (in Mannen van Beteekenis 1875).
