Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2018

Drukpers

betekenis & definitie

Drukpers - 1) in de graphische kunst het toestel of de machine, waarin de drukvorm met behulp van druk-inkt en papier of andere stof kan worden vermenigvuldigd. Voor de verschillende methoden der drukkunst zijn machines noodig, die aan bijzondere eischen moeten voldoen, ofschoon ze alle op gelijk beginsel berusten. Zie BOEKDRUKPERS, DEGELDRUKPERS, PLAATDRUKPERS, SNELPERS en STEENDRUKPERS.

2) (rechtsk). Niemand heeft voorafgaand verlof noodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet (art. 7 Grw.). — Door deze bepaling wordt uitgesloten de censuur, waarbij publicaties aan de voorafgaande goedkeuring van de overheid worden onderworpen.

Ook andere preventieve beperkingen der drukpersvrijheid zijn met het artikel in strijd. Zoo het onvoorwaardelijk verbieden, of afhankelijk stellen van een voorafgaand verlof der overheid, van het verspreiden, waartoe behoort het te koop of om niet aanbieden, van gedrukte geschriften in het openbaar. Het artikel laat echter onaangetast de mogelijkheid, dat de verspreiding op den openbaren weg wordt onderworpen aan voorschriften in het belang der openbare orde, bepaaldelijk ter beveiliging van het openbaar verkeer (zie b. v. arrest Hooge Raad 20 Nov. 1905, W. 8298). — De vraag, of het art. uitsluit de bevoegdheid van de overheid om aan hare ambtenaren het schrijven in het openbaar, algemeen of over bepaalde onderwerpen, te verbieden, wordt niet door allen gelijk beantwoord.

Repressieve maatregelen tegen uitspattingen der pers laat de Grondwet echter uitdrukkelijk toe. Zoo kunnen deze zeer goed leiden tot veroordeeling tot schadevergoeding (kr. artt. 1401 en 1408 v. B. W.) en ook tot strafvervolging. De strafwet bevat voor de zgn. persdelicten, welke bestaan in eene op zichzelf strafbare openbaring van gedachten, aan het publiek gericht en door middel van de drukpers geschied, eenige bijzondere bepalingen ten opzichte van de aansprakelijkheid van den uitgever en den drukker. De eerste wordt als zoodanig niet vervolgd, indien het stuk zijn naam en woonplaats vermeldt en de dader bekend is of op de eerste aanmaning na den rechtsingang door den uitgever wordt bekendgemaakt. Dit geldt niet, indien de dader op het tijdstip der uitgave strafrechtelijk niet vervolgbaar of buiten het rijk in Europa gevestigd was (53 Sr.). — De drukker wordt als zoodanig niet vervolgd, indien het stuk zijn naam en woonplaats vermeldt en de persoon, op wiens last het is gedrukt, bekend is of op de eerste aanmaning na den rechtsingang door den drukker wordt bekendgemaakt. Dit geldt weder niet, indien de persoon, op wiens last het stuk is gedrukt, op het tijdstip van het drukken strafrechtelijk niet vervolgbaar of buiten het rijk in Europa gevestigd was (54 Sr.).

— De wet stelt echter den uitgever van eenig geschrift of eenige afbeelding van strafbaren aard wèl strafbaar, indien 1) de dader noch bekend is noch op de eerste aanmaning na den rechtsingang wordt bekendgemaakt, 2) de uitgever wist of moest verwachten, dat de dader op het tijdstip der uitgave strafrechtelijk niet vervolgbaar of buiten het rijk in Eur. gevestigd zou zijn (418 Sr.);

den drukker, indien 1) de persoon even zoo op wiens last het stuk gedrukt is, noch bekend is, noch op de eerste aanmaning na den rechtsingang wordt bekendgemaakt, 2) de drukker wist of moest verwachten, dat de persoon, op wiens last het stuk gedrukt is, op het tijdstip der uitgave strafr. niet vervolgb. of buiten het rijk in Eur. gevestigd zou zijn (419 Sr.).

— In sommige landen (niet te onzent) heeft men een bijzondere regeling voor periodieke geschriften. Zoo wordt in Frankrijk en Duitschland in de eerste plaats de redacteur (fr. gérant) verantwoordelijk gesteld. Dit kan leiden tot het benoemen van een strooman tot redacteur, in Duitschl. veelal als „Sitzredacteur” aangeduid. Bij ons is de aansprakelijkheid van den redacteur niet afzonderlijk geregeld, zoodat hij aan de gewone bepalingen van daderschap en medeplichtigheid is onderworpen. — Zie voor verjaring van het recht van strafvervolging en van het recht tot uitvoering der straf artt. 70 en 70 Sr.