Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Snelpers

betekenis & definitie

Snelpers - in tegenstelling met de handpers, een mechanisch gedreven drukpers, waarin het te bedrukken papier vel voor vel met de hand of door een automatisch inleg-apparaat wordt ingelegd of mechanisch van een rol (z.g.n. papier sans fin) wordt afgewikkeld, en langs den voor iederen afdruk telkens geinkten drukvorm of plaat wordt gevoerd, om op een bepaalde plaats der pers aan bedrukte vellen te worden uitgeworpen. De pers is ingericht voor hoog-, voor vlak- of voor diepdruk, welke drie drukprocédé’s zich niet laten combineeren en derhalve ook niet gezamenlijk op één pers kunnen worden uitgevoerd. Bij het tot heden nog ’t meest toegepaste drukprocédé, den hoog-of boekdruk, zijn de s. in drie hoofdgroepen te verdeelen, waarbij de wijze van bevestiging van den drukvorm en de manier, waarop het papier langs dien vorm wordt geleid, het type der pers bepalen.

1) De degeldrukpers voor klein drukwerk, die wel is waar vrij snel werken mogelijk maakt, van 800 tot 1600 druks per uur, doch in hoofdzaak nog op ’t beginsel der handpers berust.
2) De cylinderfundament-pers, waarin de horizontaal liggende vorm op een wagen (de kar) langs rails heen en weer wordt gereden, eerst onder de inktrollen en vervolgens onder het over een draaienden drukeylinder gespreide papiervel door. Dat papiervel wordt bij iedere omwenteling van den cylinder door knijpers gegrepen, terwijl de cylinder bij het terugloopen der kar automatisch wordt opgelicht, om dan een aanraking met den drukvorm, welke besmetting zou veroorzaken, te vermijden. Onderwijl wordt het bedrukte papier langs linten uit de pers gevoerd. Bij de dubbelcylinders. wordt ook het terugloopen der kar voor het maken van een afdruk benut. In den regel wordt in deze persen het papier éénzijdig bedrukt, doch er bestaan ook constructies, waarin dit tweezijdig (schoon- en weerdruk) geschiedt. Gewoonlijk voor grooter formaten dan de degelpers gebruikt, levert de s. van 1000— 2000 vel druks per uur, naar gelang van hand- of automatische bediening.
3) De rotatiepers, welke uitsluitend voor krantendruk wordt gebezigd en meer dan 12000 kranten tweezijdig bedrukt, gesneden, met de bijvoegsels in elkaar gevouwen en geteld, per uur kan afleveren. De in stereotypie uitgevoerde, halfronde drukvormen worden daarbij op cylinders bevestigd, terwijl het van rollen afwikkelende papier langs die met groote snelheid draaiende cylinders vliegt. Van eenvoudiger constructie en geringer capaciteit is de vlakvorm-rotatiepers, die voor kranten met kleiner oplaag wordt gebruikt, en waarbij de horizontaal liggende drukvorm (geen stereotypie) eerst op een gummidoek wordt afgedrukt, van dien doek weer op een anderen gummidoek en vervolgens op het papier wordt overgedrukt.— De vlakdruk-s. heeft een met die voor den hoogdruk overeenkomstige gedaante en werkwijze, zoowel voor den steenals voor den lichtdruk. Bij den steendruk zijn echter de lijmrollen, welke den drukinkt vanuit den inktbak over den drukvorm distribueeren, door lederen rollen vervangen, terwijl voor het inkten van de lichtdrukplaat een combinatie van leer- en lijmrollen dient. Aan beide is een doekcylinder voor het vochten van den steen of der lijmplaat aangebracht, ten einde te voorkomen, dat de gedeelten, die niet op het papier moeten overdrukken, inkt aannemen. In rotatiepersen voor steendruk (voor lichtdruk zijn ze niet bruikbaar) wordt de breekbare en kostbare Solenhofersteen, als drager der te vermenigvuldigen voorstelling, steeds door aluminium- of zinkplaten vervangen.

Voor de diepdrukprocédé’s zijn s. van de meest verscheiden vormen gebouwd, welke evenwel weinig ingang hebben gevonden, omdat de diepdruk met zijn vele noodige handgrepen zich zoo moeilijk voor s.-uitvoering leent. Bovendien is de productie dan nog zeer beperkt en wordt ze derhalve bijna uitsluitend voor den druk van geldswaardige papieren toegepast. Met de rotogravure, een uitvinding van den laatsten tijd, is echter een aan de eischen der practijk beantwoordende rotatie-diepdruk verkregen. Daartoe worden de gewenschte tekst en afbeeldingen fotomechanisch op een metalen cylinder gecopieerd en geëtst, waarbij een over een en ander aangebracht en daarmede verbonden rooster bij het afdrukken voor de gelijkmatige inktverdeeling zorgt, terwijl een langs den drukcylinder gaande veerende rakel voor de verwijdering van den overtolligen door een inktrol opgebrachten transparenten inkt zorgt. Het papier kan aan vellen of met rollen worden toegevoerd en wordt met groote snelheid (10.000 per uur) bedrukt. In fraaiheid van uitvoering overtreft de rotatiediepdruk alle andere drukmethoden van overeenkomstige snelheid.