Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 01-05-2020

Australopithecus sediba

betekenis & definitie

Uitgestorven hominine, levend in zuidelijk Afrika omstreeks 1,8 miljoen jaar geleden, met kenmerken van zowel Australopithecus als Homo

In het jaar 2010 werd de collectie van fossielen in de stamboom van de homininen verrijkt met de vondst van twee partiële skeletten van 1,97 tot 1,67 miljoen jaar oud, opgegraven door het team van de paleontoloog Lee Berger in de Malapa-grot, Zuid-Afrika. Men gaf het fossiel een nieuwe soortnaam, Australopithecus sediba.

Het is een opvallende vondst om dat er veel onderdelen van het skelet gevonden zijn, zowel een flink deel van de schedel als veel beenderen van het postcranium. Via een biomechanisch model kon men zelfs de manier van lopen van A. sediba simuleren. Deze was nog niet modern. A sediba had een heel eigen voortbeweging met een grote mate van overpronatie, verschillend van de moderne homininen.

A. sediba illustreert goed het principe van mozaiek-evolutie. Van de thorax is de schoudergordel typisch aapachtig, terwijl de borstkas aan de onderkant erg menselijk aandoet. Ook de handbeenderen, het bekken en de voet vertonen zo’n mengsel van kenmerken. Het hersenvolume valt echter binnen het Australopithecus-bereik.

Berger c.s. beschouwden A. sediba vanwege de vele Homo-kenmerken als een overgangsvorm tussen Australopithecus africanus en Homo erectus. Homo habilis zou dan een zijlijn zijn die niet in de doorgaande lijn naar Homo past. Dit voorstel heeft echter in de latere literatuur geen standgehouden. De oudste Homo-fossielen zijn namelijk 800 ka jaar ouder dan A. sediba. Tegenwoordig wordt A. sediba gezien als een late vorm van A. africanus, die nog lange tijd geïsoleerd in Zuid-Afrika geleefd heeft, terwijl in Oost-Afrika Homo al opkwam, een afstammeling van A. afarensis.